Sakarya ili yer adlarının halkbilimi açısından incelenmesi = Investigation of Sakarya city place names in terms of folklore

Abstract

İnsan, tarihin ilk dönemlerinden itibaren çevresini daha kolay algılayabilmek için bulunduğu yeri, adlandırmaya ihtiyaç duymuştur. Bu ihtiyaçla sağlıklı bir iletişim kurmanın da yolu açılmıştır. İletişimin kolaylaşmasıyla birlikte anlam evrenleri de genişlemiştir. Çevresini anlamlandırmaya başlayan insanoğlu bunu adlandırma ile pekiştirmiştir. Bu ad vermeler kültürel belleğin taşınımı dolayısıyla toplumsal bellekten ayrı düşünülemez. Geleneğin etrafında verilen adlar çeşitli anlatıları da meydana getirmiştir. Bu anlatılar ekseninde de bir bakıma kendi toplumlarının Halkbilimsel unsurlarını beslemişlerdir. Nüfusun artması ile birlikte çeşitlenen toplumlar beraberinde sınırlandırmayı getirmiştir. Kendilerine bir sınır çizen bu insanlar vatanlarına bir isim vermişlerdir. Ad verme ihtiyacının oldukça karmaşık bir kültürel arka planı bulunmaktadır. Toponimi çalışmaları ile birlikte bir milletin; duyuşu, düşünüşü, örf ve adetleri, gelenekleri ve görenekleri, halk muhayyilesi, istekleri, tarihi gibi pek çok unsur hakkında bilgi sahibi olunabilir. Bu çalışma ile Sakarya ili, ilçe ve köy (mahalle) adları ile ilgili oluşturulan anlatılar ekseninde halkın; kültürel bağlamları, yaşantıları, ekonomik yapısı, coğrafyayı tanımlama noktasındaki hassasiyeti, tarihi yaşatma biçimi, inançları ve inanışları, nüfusa bağlı varyantlaşmalar arasındaki bağlar kaynak kişiler ile birlikte yapılan görüşmeler yardımıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna bağlı eser üç bölümden oluşmaktadır. Araştırma sonucu sırasıyla Kişi Adlılar, Coğrafî Nesnelerin Görünümüne ve Yapısına Bağlı Yer Adları, Göl - Akarsu - Dere ve Pınar Adları İle İlgili Yer Adları, Coğrafi Nesnenin Dış Görünümü İle İlgili Yer Adları, Meslek Adlarına Bağlı Olarak Oluşturulan Yer Adları'nın yer adı verme hususunda en çok yararlanılan unsurlar olduğu karşımıza çıkmıştır.

Since the first periods of history, man has needed to name his place in order to perceive his environment more easily. With this need, the way to establish a healthy communication has been opened. With the facilitation of communication, the universe of meanings has also expanded. Human beings, who started to make sense of their environment, reinforced this with naming. These naming cannot be considered separately from social memory due to the transport of cultural memory. The names given around the tradition have also created various narratives. In the axis of these narratives, in a way, they fed the folkloric elements of their own society. With the increase in population, diversified societies brought with it limitation. These people, who drew a border for themselves, gave a name to their homeland. The need for naming has a rather complex cultural background. A nation with its toponymy studies; It can be learned about many elements such as perception, thinking, customs, traditions and customs, public imagination, wishes and history. In this study, on the axis of the narratives created about the Sakarya province, district and village (neighborhood) names; It has been tried to determine the cultural contexts, experiences, economic structure, sensitivity in defining the geography, the way of keeping the history alive, beliefs and beliefs, the connections between the variants depending on the population, with the help of interviews with the source people. This work consists of three parts. As a result of the research, it is possible to give place names for Names of Persons, Place Names Related to the Appearance and Structure of Geographic Objects, Place Names Related to Lake - Stream - Stream and Spring Names, Place Names Related to the Outer Appearance of Geographical Objects, Place Names Based on Occupational Names. turned out to be the most used elements.