H.1145-1146 (M. 1732-1734) tarihli 5193-35 numaralı Anadolu Kazâskerliği Ruznâmçe Defterinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi = Transcription and assessment of Anatolian Cadileskar's Agenda numbered 5193-35 dated E.1145-1146 (G. 1732-1734)

Abstract

Devlet-i Âl-i Osmanî, 600 yılı aşkın hükümran olduğu geniş bir coğrafyada kendine özgü bir idarî yapı inşa etmiştir. Farklı birçok milleti bünyesinde barındıran bu idarenin en önemli unsurlarından biri ilmiye sınıfıdır. Rumeli ve Anadolu Kazâskerliklerine ait ruznâmçe defterleri ilmiye sınıfının araştırılmasında başvurulması gereken kaynakların başında gelmektedir. Ağırlıklı olarak kadıların ve müderrislerin göreve başlama ve kariyerleri boyunca meslekî hareketliliğini ortaya koyan kayıtları içeren ruznâmçe defterleri ilmiye bürokrasinin işleyişini de görmemize imkân vermektedir. Çalışmada incelenmiş olan temel kaynağımız Anadolu Kazâskerliği'ne ait Nuruosmaniye Kütüphanesi'nde bulunan h.1145-1146 (m. 1732-1734) tarihli 5195-35 numaralı ruznâmçe defteri olmuştur. Bu defterdeki kayıtlar birincil kaynak olması bakımından XVIII. yüzyılın ikinci çeyreği dönemine ve çalışmamızın konusuna dair önemli bilgiler içermektedir. Çalışmamızda ilgili ruznâmçe hükümleri ve verilerine göre ilmiye sınıfını detaylı şekilde tetkik ettik. Zamansal ve mekânsal bir tahdit dâhilinde, kesitsel olarak kullanılan kaynaklar çerçevesinde mezkûr dönemin ve kurumun konuya ilişkin sorularına cevap aradık. İlgili deftere özgün bir değerlendirme ve bilgilendirme imkânı elde ettik. Özellikle çalıştığımız ruznâmçe defteri hareket ruznâmçesi olması cihetiyle kurum içi geçişler ve sebepleri ele alınmıştır. Kadılıktan kadılığa, müderrislikten kadılığa ve müderrislikten müderrisliğe atamalar defterimizde en hacimli kayıtlar olduğu görülmüştür. Bu atamaların ekseriyetle fiilen yâda muvakkaten olduğu tespiti yapılmıştır. Ayrıca çalışmamıza konu olan defterin transkripsiyon metni tezimize ilave edilmiştir.

The Ottoman Empire built a dazzling administrative structure in a wide geography where it ruled for more than 600 years. One of the most important elements of this administration, which embraced many different nations, was the scholarly (ilmiye) class. Rumelian and Anatolian Cadileskerat's agenda (ruznâmçe) registers are one of the primary sources that should be consulted in the research of the scholarly class. The ruznâmçe notebooks, which mainly contain the records that reveal the professional mobility of cadis and professor throughout their careers, also allow us to see the functioning of the ilmiye bureaucracy. Our main source, which was examined in the study, was the ruznâmçe book numbered 5195-35 dated e.1145-1146 (g. 1732-1734) in the Nuruosmaniye Library belonging to the Anatolian Cadileskerat. In point of being primary source of the records in this book contain important information about the second quarter of the XVIII. century and the subject of our study. In our study, we examined the ilmiye class with an archival document acumen according to the relevant ruznâmçe provisions and data. We sought answers to the questions of the aforementioned period and the institution by scanning and examining cross-sectionally limited archival documents within a temporal and spatial limitation. We had the opportunity to provide an original evaluation and information about the related book. Intra-institutional transitions and their reasons are discussed, especially since the ruznâmçe book we work with is the act ruznâmçe. Appointments from cadi to cadi, from professor to cadi and from professor to cadi were seen to be the most voluminous records in our book. It has been determined that these appointments are mostly direct or temporary. In addition, the transcription text of the notebook which is the subject of our study, has been added to our thesis.