Güney ve Orta Asya ülkelerinde iş yapma kolaylığı ve iş yapma kolaylığı ile ihracat ilişkisi = Ease of doing business in south and central Asian countries and the relationship between ease of doing business and exports

Abstract

İhracata dayalı büyüme yaygın olarak kabul gören bir sürdürülebilir ekonomik kalkınma stratejisidir. Son elli yılda birçok gelişmekte olan ülke, kendi ülkelerinde faaliyet gösteren yerel ve uluslararası işletmeleri teşvik etmek ve ekonomik kalkınmayı sağlamak için yerel iş ortamlarını iyileştirmeye ve yabancı yatırımı çekmeye çalışmışlardır. İş yapma kolaylığı (İYK), dünya çapında ekonomilerin iş ortamını ve iş ortamını etkileyen faktörleri değerlendiren Dünya Bankası tarafından yayınlanan bir indekstir. İYK indeksi, bu indeksi oluşturan 10 alt kriterin aritmetik ortalaması alınarak hazırlanırken, tüm bu kriterlerin aynı derecede önem taşımadığı da açıktır. Bu çalışma, Güney ve Orta Asya ülkelerinde iş yapma kolaylığını değerlendirmek için Küresel Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Gri İlişkisel Analizden oluşan hibrit bir ÇKKV yöntemini kullanmaktadır. Ayrıca, İYK'nın düşük ve orta gelirli ekonomilerdeki ihracat düzeyi üzerindeki etkisini belirlemek için panel veri analizi kullanılmıştır. GİA ve KB-AHP uygulamasının sonuçları, İYK indeksini oluşturan 10 kriter arasında sözleşmelerin uygulanması, kredi alma ve iş kurma kolaylığının en yüksek önem derecesine sahip olduğunu göstermektedir. 2020 yılının verilerine göre Güney ve Orta Asya Ülkeleri arasında İYK puanı en yüksek olan ülke Kazakistan olmuşken, Afganistan ve Bangladeş ülkeleri son sıralarda yer almıştır. Panel Veri Analizi sonuçlarına göre, 2016-2020 yıllarının verileri incelendiğinde, GSYİH ve ekonomik büyüme değişkenlerinin ihracat değişkeni üzerinde ekonomik ve istatistiksel olarak anlamlı bir etkiye sahiptir. Öte yandan, İYK değişkenlerinin ihracat düzeyi üzerindeki etkisi istatistiksel olarak anlamlı değildir. Ayrıca İYK indeksinin yeniden ÇKKV yöntemleriyle hesaplanması panel veri analizinde anlamlı bir fark yarattığı söylenemez.

Export-led growth is a widely regarded sustainable economic development strategy. Over the past fifty years, many developing countries have aimed to foster local and international businesses operating in their countries and to achieve economic development by attracting foreign investment and enhancing their local business environment. Ease of Doing Business (EoDB) is an index prepared and published by the World Bank that evaluates the business environment and the factors impacting the businesses. While the Ease of Doing Business Index is prepared by calculating the arithmetic mean of 10 sub-criteria, it's evident that all these criteria do not hold the same level of importance. This research uses a hybrid MCDM method made of a SF-AHP and GRA to evaluate the ease of doing business in South and Central Asian Countries. Also, a panel data analysis has been employed to determine the impact of EoDB on the level of exports in low and middle-income economies. The results of the MCDM analysis show that among the 10 criteria that form the EoDB index enforcement of contracts, getting credit, and ease in starting a business hold the most importance. Based on the 2020 data, among the South and Central Asian Countries, Kazakhstan has the highest EoDB ranking, while Afghanistan and Bangladesh rank last. According to the Panel Data Analysis results, considering the data from 2016 to 2020, GDP and economic growth have a substantial and statistically significant impact on exports; meanwhile, EoDB variables' effect on the level of exports is not statistically significant. Moreover, it can not be concluded that using MCDM methods in recalculating the EoDB index makes any significant difference in the Panel Data Analysis.