Bulanık çok kriterli karar verme ile temizlik firması seçimi = Selecting a cleaning company with fuzzy multi-criteria decision making

Abstract

Günlük hayatta firmalar için tedarikçi seçimi maliyet ve fayda açısından bakıldığında karar verilmesi zor bir problem haline dönüşmektedir. Bu seçimlerde firmalar için çok fazla kriter kullanılabilmekte ve bu da çözümü zorlaştırmaktadır. Bu zor karar sonucu firmalar yanlış seçimler yapabilmektedir. Bu nedenle alternatifler arasında seçim yaparken geliştirilen bilimsel metotların kullanılması önemli olmakta ve bu metotlar hem daha kolay karar vermemizi sağlamakta hem de daha doğru karar vermemize imkan tanımaktadır. Özellikle kamu sektöründe dış kaynak kullanımı olarak da yapılan tedarikçi seçimlerinde,, ihale esaslı çalışıldığından genellikle maliyet kriteri göz önüne alınarak seçimler yapılmaktadır ve bu kararlar ile yanlış seçimlere gidilebilmektedir. Kamu sektöründe öncelikle gerekli olan ihtiyaç belirlenir ve bu ihtiyaca göre duyuru yapılarak firmaların ihaleye girmesi sağlanır. Tedarikçi seçimi gibi çok alternatifli ve çok kriterli problemlerin çözümünde, kararları doğru verebilmek adına, devreye literatürde kullanılan çok kriterli karar verme yöntemleri girmektedir. ÇKKV (Çok kriterli karar verme) yöntemleri sayesinde karar vericiler her bir kriteri tüm alternatifler bazında sırasıyla değerlendirir ve istenilen kriterler için en iyi sonucu veren alternatif en ideal çözümü oluşturur. ÇKKV yöntemlerinden klasik yöntemler yerine günümüzde yaygınca kullanılan bulanık yöntemler kullanılmaktadır. Bulanık yöntemler sayesinde veriler net bir sayısal karşılık yerine dilsel ifadeler kullanılarak karar vericinin kriterler ve alternatifler arasında doğru değerlendirilmesi kolaylaşmaktadır. Literatüre bakıldığında Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS metotlarıyla tedarikçi seçimi problemi çok fazla karşılaşılmasına rağmen özellikle kamu sektöründe bu alanda yapılan çalışma azdır ve bu çalışmada temizlikçi firması seçimi problemi göz önüne alınmıştır. Chang'in önerdiği bulanık önem ölçeği dönüşüm skalası kullanılarak dış kaynak firmalar karşılaştırılmıştır. Elde edilen verilere göre Bulanık AHP ve Bulanık TOPSIS metotları kullanılarak firmalar arasında seçim yapılmıştır. Çalışma Kamu sektöründe ihale yöntemiyle dış kaynak firma seçimine alternatif bir yöntem olarak uygulanmış ve fayda sağlayacağı düşünülmüştür. Anahtar kelimeler: Çok Kriterli Karar Verme, Bulanık AHP, Bulanık TOPSIS, Tedarikçi Seçimi, Dış Kaynak Kullanımı, Kamu Sektörü

In daily life, supplier selection turns into a difficult problem to decide in terms of cost and benefit. In these choices, too many criteria can be used for companies, which makes the solution difficult. As a result of this difficult decision, companies can make wrong choices. For this reason, it is important to use the scientific methods developed when choosing between alternatives, and these methods both enable us to make easier decisions and enable us to make more correct decisions. Especially in the selection of suppliers in the public sector, which is considered as outsourcing, the selection is usually made by considering the cost criteria, and these decisions can lead to wrong choices. First of all, the necessary need in the public sector is determined and the companies are made to participate in the tender by making an announcement according to this need. In the solution of multi-alternative and multi-criteria problems such as supplier selection, multi-criteria decision making methods used in the literature are utilized in order to make correct decisions. By using the methods of MCDM (Multi-Criteria Decision Making), decision makers evaluate each alternatives on the basis of each criterion, respectively, and find best solution that gives the best result when all desired criteria are considered concurrently. Today, fuzzy methods are widely used instead of classical methods in MCDM. Thanks to fuzzy methods, it is easier to make the right decision between criteria and alternatives by using linguistic expressions instead of a clear numerical equivalent of the data. Considering the literature, although the problem of supplier selection is encountered with Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS methods, there is little work done in this field, especially in the public sector, and the problem of choosing a cleaning company has been taken into account in this study. Outsourcing companies were compared using the fuzzy significance scale conversion scale proposed by Chang. According to the data obtained, a selection was made among the companies by using Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS methods. The study has been applied in the public sector as an alternative method to outsourcing company selection by tender method and it is thought to be beneficial. Keywords: Multi Criteria Decision Making, Fuzzy AHP, Fuzzy TOPSIS, Supplier Selection, Outsourcing, Public Sector