Ahp, bulanık ahp ve tereddütlü bulanık ahp yöntemleriyle sağlık kurumları için performans göstergelerinin önceliklendirilmesi = Priorıtization of performance indicators for healthcare institutions via ahp, fuzzy ahp and hesitant fuzzy ahp methods

Abstract

Anahtar Kelimeler: Sağlıkta performans yönetimi, performans göstergeleri, çok kriterli karar verme, bulanık mantık, tereddütlü bulanık AHP, Copeland Sağlık kurumları ve hastaneler, sağlığın korunması için önleme, teşhis etme ve tedavi hizmetleri sunar. Sağlık kurumları yönetimi ise bu hizmetlerin sürdürülebilmesi ve sağlıktaki ilerlemelerin izlenebilmesi için önemli bir alandır. Sağlık kuruluşlarında yönetim performans ölçümleri yapılarak şekillenir. Performans ölçümlerine göre iyileştirme yapılması gereken alanlar belirlenir ve geleceğe yönelik yatırımlar yapılabilir. Bu noktada yatırımın sağlık kuruluşunda hangi bölüme yapılacağı önemli bir sorun teşkil etmektedir. Kararsızlıkların yaşandığı bu kısımda sağlıkta kullanılan performans göstergeleri devreye girmektedir. Performans göstergeleri sağlık sektörünü tanımlayan ana modüller olarak tanımlanabilir. Performans göstergeleri de kendi aralarında sıralanarak performans ölçümü ve iyileştirmelerde kullanılır. Bu çalışmada sağlıkta kullanılan performans göstergelerinin ağırlıklandırılması ve sıralanması üzerine bir uygulama gerçekleştirilmiştir. Ağırlıklandırma uygulamaları genellikle çok kriterli karar verme teknikleriyle çözüme kavuşturulmaktadır. Yapılan çalışmada ise tek bir çok kriterli karar verme tekniği yerine 3 farklı yöntem kullanılarak ağırlıklandırma yapılmıştır. Kullanılan Analitik Hiyerarşi Prosesi, Bulanık Analitik Hiyerarşi ve Tereddütlü Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemlerinden elde edilen 3 farklı sıralama en son Copeland yöntemiyle birleştirilerek çözüm tek bir sıralamaya çevrilmiştir. Böylelikle tek bir yöntem üzerinden karar vermek yerine farklı yöntemleri uygulamaya dahil ederek çalışma daha kapsamlı hale getirilmiştir. Bu çalışma sayesinde sağlık kuruluşlarında hangi göstergelere yatırım yapılırsa daha fazla kazanım elde edilebileceği hızlı bir şekilde tespit edilmiş olacaktır. Aynı şekilde henüz hizmete açılmamış sağlık kuruluşları da bu çalışmayı baz alarak daha önemli olan göstergeleri geliştirmeye özen gösterirse rakiplerine oranla daha iyi bir hizmet verebilirler. Çalışma sonucunda acil serviste bekleme süresi, yetkin personel sayısı, başarılı doğum sayısı gibi faktörler sağlık alanında en etkili göstergeler olarak tespit edilirken; poliklinik sayısı, hasta oda sayısı ve yapılan sezeryanların sayısı ise etkisi en az olan performans göstergeleri olarak bulunmuştur.

Keywords: Health performance management, performance indicators, multi-criteria decision making, fuzzy logic, hesitant fuzzy AHP, Copeland Medical institutions and hospitals provide prevention, diagnostics and treatment services for the preservation of health. The managament of health institutions is an important area for maintaining these services and monitoring the progress in health. Management in health institutions is shaped by making performance measurements. According to performance measurements, areas that need improvement are determined and future imvestments can be made. At this point, it is an important problem which part of the investment will be made in the health facility. In this part where there are unstable situations, the performance indicators used in health come into play. Performance indicators can be defined as the main modules that define the health sector. Performance indicators are also ranked among themselves and used in performance measurement and improvements. In this study, an application was made on the weighting and ranking of performance indicators used in health. Weighting applications are usually solved with Multi-Criteria Decision Making criticisms. In the study, weighting was performed using 3 different methods and not a single Multi-Criteria Decision Making technique. The 3 different rankings obtained from the Analitic Hierarcy Process, Fuzzy Analitic Hierarcy Process and Hesitant Fuzzy Analitic Hierarcy Process methods used were combined with the latest Copeland method and the solution was converted into a single ranking. In this way, the study has been made more comprehensive by including different methods in the application instead of deciding on a single method. Thanks to this study, it will be determined quickly that more gains can be achieved by investing in which indicators in health institutions. Likewise, health institutions that have not yet been put into service can provide a better service compared to their competitors if they pay attention to develop more important indicators based on this study. At the end of the study, factors such as waiting period in the emergency room, the number of competent personnel, and the number of successful births were determined as the most effective indicators in the field of health; the number of policlinics, the number of patient rooms and the number of cesarean births were found to be the least effective performance indicators.