Anahtar kelimeler: Fermante süt ürünleri, Sabun, Antibakteriyel aktivite Doğal ürünler kullanılarak daha çevreci sabun üretimi beklentisi, sabunlarda kullanılan sentetik kimyasallar için umut verici bir alternatiftir. Son zamanlarda, sabun formülasyonu için antioksidan ve antimikrobiyal bakımından zengin biyokütle atıklarının değerlendirilmesi, artan araştırma ilgisini çekmiştir. Bu çalışmada çeşitli süt ürünleri (kefir, peynir altı suyu, yoğurt) kullanılarak üretilen katı sabunların Staphylococcus aureus ATCC 29213, Escherichia coli ATCC 25922 ve Staphylococcus epidermidis ATCC 12228 bakterileri üzerindeki antibakteriyel aktivitenin belirlenmesi amaçlanmıştır. Zeytinyağından üretilen kefir, peyniraltı sulu ve yoğurt sulu sabunlar 3 ay bekletildikten sonra istenilen konsantrasyonda (100, 250 ve 500 mg/mL) steril su ile çözülmüştür. Elde edilen konsantrasyondaki sulu sabun çözeltisi steril disklere 20 µL emdirilerek antibakteriyel aktivite için hazır hale getirilmiştir. Antibakteriyel aktivitenin belirlenmesi için disk difizyon yöntemi uygulanmıştır. Pozitif kontrol olarak piyasada satılan antibakteriyel bir sabun ve Gentamicin antibiyotiği, negatif kontrol olarak fermante süt ürünü içermeyen sabun üretilerek deneyde kullanılmıştır. Deney sonuçlarında pozitif kontrolün tüm konsantrasyonlarda test mikroorganizmaları üzerinde antibakteriyel etkisi olduğu belirlenmiştir. E. coli bakteri üzerinde 500 mg/mL konsantrasyondaki peyniraltı suyundan üretilen sabun 10 mm, yoğurt suyu 10 mm, kefir 12 mm ve pozitif kontrol 14 mm inhibisyon zon çapı oluşturmuştur. Fermante süt ürünlerinden elde sabunların 500 mg/mL konsantrasyonda E. coli üzerinde etkili olduğu belirlenirken diğer konsantrayonlarda düşük aktivite gösterdiği tespit edilmiştir. Kefirli sabunun diğer sabunlara göre daha yüksek aktivite göstermesi, içerdiği yararlı mikroorganizmalara ve onların ürettikleri metabolitlere bağlı olabileceğini düşündürdü. S. aureus ve S. epidermidis üzerinde üretilen sabunların antibakteriyel aktivitesi olmadığı görülmüştür.
Keywords: Fermented milk products, Soap, Antibacterial activity The expectation of more environmentally friendly soap production using natural products is a promising alternative to synthetic chemicals used in soaps. Recently, the evaluation of antioxidant and antimicrobial-rich biomass waste for soap formulation has attracted the interest of researchers. In this study, it was aimed to determine the antibacterial activity of solid soaps produced using various milk productins (kefir, whey, yoghurt) on Staphylococcus aureus ATCC 29213, Escherichia coli ATCC 25922 and Staphylococcus epidermidis ATCC 12228 bacteria. Kefir, whey and yoghurt water soaps produced from olive oil were dissolved with sterile water at the desired concentration (100, 250 and 500 mg/mL) after waiting for 3 months. The aqueous soap solution in the concentration obtained was made ready for antibacterial activity by absorbing 20 µL on sterile discs. Disc diffusion method was used to determine the antibacterial activity. A commercially available antibacterial soap and Gentamicin antibiotic were used as a positive control, and a non-fermented milk-free soap was used in the experiment as a negative control. In the experimental results, it was determined that the positive control had an antibacterial effect on the test microorganisms at all concentrations. Soap produced from whey at 500 mg/mL concentration on E. coli bacteria formed an inhibition zone diameter of 10 mm, yoghurt water 10 mm, and kefir 12 mm. It was determined that soaps obtained from fermented milk products were effective on E. coli at a concentration of 500 mg/mL, but had low activity at other concentrations. The higher activity of kefir soap compared to other soaps suggested that it may be due to the beneficial microorganisms it contains and the metabolites they produce. It was observed that soaps produced on S. aureus and S. epidermidis did not have antibacterial activity