İcare sukukun FFMS ile TMS\TFRS açısından karşılaştırılması ve muhasebeleştirilmesine ilişkin öneri = Recommendaiton for comperison and accounting of icare sukuk with FFMS and TMS/TFRS

Abstract

Bu çalışmanın amacı, faizsiz finans ve muhasebe alanında standartlar düzenleyen İslami Finans Kurumu Muhasebe ve Denetim Örgütü'nün (AAOIFI) yayınlamış olduğu sukuk standardının Türkiye'deki muhasebe sistematiğinin nasıl olması gerektiğine yöneliktir. Bu sebeple Faizsiz Finans ve Muhasebe Standartları (FFMS) Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) ile karşılaştırılarak faizsiz finans ve muhasebe standartlarından sukukun muhasebe sistematiğinin Türkiye'de nasıl olması gerektiği konusunda literatür ve uygulamadan faydalanılarak muhasebe kayıtları geliştirilmiştir. İslami muhasebe ile geleneksel muhasebe, faaliyetsel ve niteliksel özellikleri itibariyle birbirleriyle farklılıklar göstermektedir. İslami muhasebenin gelişimi Türkiye'de yakın tarihe dayansada, İslami muhasebe dünyanın pek çok yerinde önemli ilerlemeler kaydetmiştir. İslami muhasebenin gelişmesiyle birlikte İslami muhasebe standartlarına ihtiyaçlar artmıştır. Bugüne kadar ülkemizde geleneksel bankalar ve islami bankalar aynı yasal ve kurumsal düzenlemelere tabi tutulmuştur. Bu sebeple AAOIFI'nin yayınladığı Faizsiz Finans ve Muhasebe Standartlarının Türkiye mevzuatına kazandırılmasıyla birlikte Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından belirtilen 01 Ocak 2020 tarihi itibariyle katılım bankaları bu standartları ihtiyari olarak uygulamaya geçmiştir. Bu çalışmada sukuk (kira sertifikası) işlemlerinin, TFRS'ye yönelik kayıtları incelenerek faizsiz finans ve muhasebe standardına uygun kayıtların yapılması amaçlanmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde, İslami muhasebenin beraberinde getirdiği katılım bankacılığının gelişimi ve islami finans alanında standartan üreten uluslararası kuruluşlar hakkında genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde sukuk kavramının tanımı, özellikleri, avantajlı, dezavanatajlı yönleri, riskleri ve sukukun geleneksel bankalarda finansal araç olarak kullanılan tahvil ile karşılaştırılması yapılmıştır. Sukukun işleyişi modellemelerle gösterilerek örnekler çerçevesinde pekiştirilmeye çalışılmıştır. AAOIFI'nin sukuk ve sukuk modellerine yönelik çıkardığı, Türkçeye çevrilen her bir standardın kapsamı, TFRS ile ilişkilerinin incelemesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise sahipliğe dayalı kira sertifikası (icara sukuk) modeli örnek alınarak katılım bankası ve varlık kiralama şirketi tarafından yapılması gereken muhasebe kayıtları TFRS 16 (Kiralamalar) uyarınca incelenerek FFMS 8 (İcare ve İcare Müntehiye Bittemlik)'e uygun öneri kayıtlar yapılmıştır.Ardından yatırımcılar tarafından FFMS 33 ve FFMS 34 kapsamında yapılması gereken muhasebe kayıtları öneri olarak sunulmuştur.

The aim of this study is about how the accounting systematic in Turkey should be in the of sukuk standard published by the AAOIFI, which regulates standards in the field of interest-free finance and accounting. For this reason, by comparing the Interest FFMS with the TFRS, about how the accounting systematic should be in Turkey, of sukuk of the interest-free finance and accounting standards accounting records have been developed by making use of literature and practice. Islamic accounting and traditional accounting differ from each other in terms of their operational and qualitative characteristics. Although the development of Islamic accounting is based on recent history in our country, Islamic accounting has made significant progress in many parts of the world. With the development of Islamic accounting, the need for Islamic accounting standards has increased. Until today, traditional banks and Islamic banks have been subject to the same legal and institutional regulations in our country. For this reason, with the introduction of Interest-Free Finance and Accounting Standards published by AAOIFI into Turkish legislation, as of January 01, 2020, specified by the Capital Markets Board (CMB), participation banks have voluntarily implemented these standards. In this study, it is aimed to make records in accordance with the interest-free finance and accounting standards by examining the records of sukuk (lease certificate) transactions for TFRS.In the first part of the study, general information is given about the development of participation banking brought by Islamic accounting and international organizations that produce standards in the field of Islamic finance. In the second part, the definition of the concept of sukuk, its features, advantages and disadvantages, risks and was made comparison of sukuk with the bond used as a financial instrument in traditional banks. The functioning of sukuk is shown with models, tried to be reinforced within the framework of examples.The scope of the standards issued by AAOIFI on sukuk and translated into Turkish, its relations with TFRS were examined. In the third part, by taking the ownership-based lease certificate (icara sukuk) model as an example, the accounting records to should be made by the participation bank and the asset leasing company are by examining in accordance with TFRS 16 (Leases), suggested records were made in accordance with FFMS 8 (Icare and Icare Müntehiye Bittemlik). Then by the investors, accounting records to be made within the scope of FFMS 33 FFMS 34 are presented as suggestions.