Teknolojik gelişimin hisse senedi piyasaları üzerindeki etkisinin irdelenmesi = Investigation of the technological improvements impact on stock markets

Abstract

21. yüzyılın başından bu yana hızla gelişen bilgi-iletişim teknolojileri (BİT) ve internetin kullanımı, günümüzde insanoğlunun başta günlük hayatı olmak üzere hayatın tüm alanlarında önemli etkisini göstermektedir. Özelikle finans alanında, hisse senedi piyasalarının altyapısının elektronik sisteme geçmesine ve yatırımcıların piyasalara kolay erişim sağlamasına, zaman ve mekan tanımadan bilgi sahibi olmasına, düşük maliyetle yatırım fırsatları yakalama gibi birçok avantaj elde etmesine Bilgi-iletişim teknolojilerinin büyük katkısı bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, literatüre ek olarak G7 ve E7 ülkelerini kapsayan, bireylerin BİT kullanımının hisse senedi piyasalarındaki etkisini ortaya koymaktır. Çalışmada 2000-2019 dönemi arası, 14 ülkeye ait hisse senedi piyasa göstergeleri (piyasa endeksi, toplam piyasa değeri, işlem hacmi, kayıtlı şirket sayısı) ile, bireylerin BİT kullanım göstergeleri (sabit telefon abonelikler, mobil telefon abonelikler, bireylerin internet kullanım oranı, internete erişim olan hane halkı oranı, bilgisayarlı hane halkı oranı ve sabit geniş-bant abonelikler) olmak üzere 6 bağımsız değişken kullanılmıştır. Çalışmada, bireylerin BİT kullanımı ve hisse senedi piyasaları arasındaki ilişkiyi test etmek için ülkeler arasında yatay kesit bağımlılığı, durağanlık testi, homojenlik testi yapılmış ve bu testler sonucunda ikinci nesil eşbütünleşme testleri uygulanmış olup, modeldeki katsayılar FMOLS yöntemi ile elde edilmiştir. Sonuç olarak, eşbütünleşme test neticesinde sabit telefon aboneliği ve sabit geniş-bant aboneliği hariç BİT değişkenler ile hisse senedi piyasa değişkenler arasında bir eşbütünleşme ilişki olduğu ortaya çıkmıştır. FMOLS modeline göre bireylerin mobil telefon ve internet kullanımının G7 ve E7 ülkelerinin hisse senedi piyasalarını olumlu etkilediği ve bu iki değişken modelde anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca modelde internete erişimi olan hane halk oranı ve bilgisayarlı hane halk oranı değişkenler ekonomik olarak anlamlı fakat praktik olarak anlamlı bir sonuca ulaşmamıştır.

After the 2000s, usage of the internet and Information and Communication Technology (ICT) are rapidly developing and it is affecting important areas of human beings. One of those areas is the financial field. In particular, the internet and ICTs make a great contribution to the infrastructure of the stock market's transit to electronic systems. Also it gives the opportunity for investors and other participants to the market easily and at low cost, to have the information without knowing time and place, to make optimal investment decisions. The aim of this study has tried to reveal the effect of individuals' usage of the internet and ICT on stock markets by covering G7 and E7 countries. It also aims to be one of the studies in the of financial world. Accordingly, the four stock market indicators were used as dependent variables which were stock market index, total market capitalization, stock traded total value and number of listed company. The six internet and ICT indicators were used as independent variables which were fixed telephone subscriptions, mobile telephone subscriptions, internet usage rate of individuals, rate of households with internet users, rate of households with computers and fixed broadband subscriptions. The study comprised the period for 2000-2019 with panel data analysis. In this paper, cross-section dependency test, stationarity test and homogeneity test were conducted between countries to test the relationship between individuals' ICT use and stock markets. As a result of the tests, second generation co-integration tests were applied. Then FMOLS model was used in order to obtain the coefficients in the model. As a result of the cointegration test, it has been revealed that there is a cointegration relationship between ICT variables and stock market variables, excluding fixed telephone subscription and fixed broadband subscription. According to the FMOLS model, it has been determined that the use of mobile phones and internet by individuals affect positively on the stock markets of G7 and E7 countries and these two variables are significant in the model. In addition, the variables of the ratio of households with internet users and the ratio of households with computers in the model were economically significant but not practically.