Bağımsızlık savaşı'ndan otoritaryanizme: Cezayir'de askeri kontrolün inşası ve dönüşümü (1954-2014) = From independence war to authoritarianism: The construction of military control in Algeria and its transformation (1954-2014)

Abstract

Cezayir siyasal sistemini, kurumlarını ve elitlerini merkeze alarak sivil-asker ilişkilerine odaklanan bu tezin temel amacı çok katmanlı bir araştırma modeli ile Cezayir'de sivil kontrolün inşasını ve sınırlarını incelemektir. Yapı veya aktör gibi tek bir faktöre odaklanan çalışmalardan farklı bir şekilde tez, hem aktör davranışlarını hem de yapısal faktörleri dikkate alarak çok yönlü bir sivil asker ilişkileri analizi yapmayı hedeflemektedir. Böylelikle tez sadece ordu, devlet, FLN gibi kurumsallaşmış aktörlere değil aynı zamanda bu yapıların içindeki elit davranışlarını da dikkate almış ve aktörlerin yapı karşısında sınırlarını ve imkanlarını tartışmış olacaktır. Bu bağlamda aktörleri, Bağımsızlık Savaşı'ndan bu yana kendi aralarında çıkar grupları oluşturan sivil ve askeri elitler olarak tanımlayan tez, birinci olarak elitlerin kendi aralarında oluşturdukları koalisyonları ve birbirleriyle rekabetlerini inceleyecek; ikinci olarak ise bu ilişkinin sivil asker ilişkilerine etkisini tartışacaktır. Buradan hareketle tez, Cezayirli elitlerin sivil ve askeri elitler şeklinde kamplaşmadığını, bunun yerine aktörlerin sivil-asker koalisyonları ürettiğini ve bu koalisyonların bir yandan sürekli bir rekabet ve çatışma üretirken bir yandan da Cezayir tarzı yeni bir otoriterliğin devamını, başka bir deyişle Cezayir rejimin sürekliliğini, garanti altına aldığını iddia etmektedir. Bu analizi yapabilmek için tez yakın dönem sivil-asker ilişkileri literatürünün iki yaklaşımını bir araya getirerek bir araştırma modeli kullanmaktadır. Bir yanda Michael C. Desch'in "iç-dış tehditler" karşısında aktör davranışını ölçen "tehdit-vazife" yaklaşımı diğer yanda ise devletin karar alma mekanizmasını inceleyen Croissant ve diğerleri'nin "kontrol stratejileri" modeli bu tezin çok katmanlı analiz modelini oluştururlar. Bu iki yaklaşımın seçilmesinin ve tek bir modelde bir araya getirilmesinin temel amacı hem aktör davranışını hem yapısal faktörleri ölçmektir. Bu bağlamda tez giriş ve sonuç bölümleri dışında beş bölümden oluşmaktadır. Kavramsal tartışmaların yapıldığı birinci bölüm aynı zamanda tezin yöntemini açıklarken ikinci bölüm Cezayir Bağımsızlık Savaşı sırasında Cezayirli elitlerin davranışını ve yapının inşasını inceleyecektir. Üçüncü bölüm modern Cezayir'in kurulduğu döneme ve kurumlara odaklanırken, dördüncü bölüm ise Abdülaziz Buteflika'nın yirmi yıllık döneminde sivil kontrolü tartışacaktır. Son bölüm ise diğer dört bölümden farklı bir şekilde sadece Cezayir'i incelemek terine, Cezayir örneğini Mısır ile karşılaştıracaktır. Karşılaştırmalı bölümün asıl amacı, Cezayir için ortaya atılan kavramların ve hipotezlerin başka bir örnek üzerinden genelleştirmektir.

The main purpose of this thesis which focuses on civil-military relations in Algeria is to examine civilian control of Algeria and its limits by using multi-dimensional research analyze. Different from the studies preferring to take only one factor such as structure or actor to analyze Algerian civil-military relations, the thesis targets at build multi-dimensional analyze on civil-military relation by bringing together both actor behaviors and institutional factors. Considering both institutions such as the Algerian army, state or the FLN and the actors within the institutions in question, the thesis aims to discuss limits and opportunities of any actor in face of the structure. In this context, the thesis describing the actors as civilian and military elites who construct interest groups between each other, firstly examines the coalitions constructed by elites and competing between elites, and secondly discusses the impacts of this relations between elites on civil-military relations. Unlike the assumption polarizing Algerian elites as civilian or military actors in politics, the thesis argues that the actors in Algerian political system has created civil-military coalitions since the beginning of the Independence War and these coalitions have produced a constant rivalry and conflict, which secures the persistence of a new Algerian-style authoritarianism, in other words the persistence of the Algerian regime. In order to the analyze such coalitions and conflict, the thesis uses a multi-dimensional research model by bringing together two approaches in the literature of civil-military relations. It combines the conceptualism of "internal and external threat" developed by Michael C. Desch to measure the behavior of the actors and "control strategies" established by Croissant et al. to deeply analyze critical points in the Algerian state. The main reason behind combining such approaches is to examine both actor behaviors and structural factors. The thesis consists of five chapters. The first chapter informing the literature of civil-military relations discusses the method of the thesis. The second chapter examines the behaviors of Algerian elites and the building process of the structure during Independence War. While the third chapter focuses on early period of Algerian state and its institutions, the fourth section investigates the civilian control during Abdulaziz Bouteflika era. Rather than directly interesting in Algeria, the last chapter, different from the previous four chapter, compares Algeria with Egypt. The main purpose of the comparative chapter is to test the hypnotizes and arguments which come with up in previous chapters for Algeria with Egypt case.