Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlü dilin kelime sıklığı ve A1-A2 seviye sözlüğü

Abstract

Yabancılara Türkçe öğretiminin vazgeçilmez unsurlarından biri olan kelimelerin belirlenmesinde ve A1, A2 gibi seviyelerle ilişkilendirilerek süreçlere dağıtılmasında, verilerini saha çalışmalarından alan bilimsel araştırmalara ihtiyaç duyulduğu bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, sözlü dilde en sık kullanılan 1.000 kelimeyi belirlemek, bu temel üzerinde, yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlere yardımcı olacak bir A1-A2 seviye sözlüğü hazırlamaktır. Bunun için de sözlü dilde en sık kullanılan kelimeler hangileridir, sorusuna cevap aranmıştır. Bu çerçevede en sık kullanılan kelimelerin ilk 10, ilk 100 ve ilk 1000 aralıklarındaki sıklık, yaygınlık, dağılımlarının incelenmesiyle elde edilen sıklık listesi ile yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki diğer sıklık çalışmaları karşılaştırmalı bir yöntemle incelenmiştir. Katılımlı gözlem yöntemi kullanılan araştırmanın evrenini konuşulan Türkçenin kelimeleri, örneklemini de Sakarya, İstanbul, Kocaeli ve Ankara illerindeki kütüphane, kantin, kafe, çay ocağı, alışveriş merkezi, lokantalar, hastane, eczane, market, tramvay, minibüs vb. toplu taşıma araçları gibi insanların kalabalık olarak bulunduğu 74 farklı mekândan derlenen metinler oluşturmuştur. Veriler araştırmacı tarafından doğrudan yazılarak derlenmiş, elde edilen metin morfolojik olarak işaretlendikten sonra sıklık, yaygınlık, dağılım, oran ve eşdizimlilik bakımından çeşitli incelemeler yapılmıştır. Araştırmanın bulguları, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde en sık kullanılan 1.000 kelimenin bilinmesinin önemli olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca çeşitli sıklık araştırmaları, evren ve örnekleme bağlı olarak farklılıklar gösterse de yapılan karşılaştırmalı incelemeler, 500-600 arasında değişen sayıda kelimenin bu listelerde ortak olduğunu göstermiştir. Araştırmamızın bulgularına göre en sık kullanılan 10 kelime ile çok sayıda cümle kurulabilmektedir. Ancak bu kelimelerin tür dağılımı önemlidir. Kelime öğretimi yaklaşık olarak %70 isim soylu kelime, %22 fiil, %5 edat soylu kelime, %3 kalıp söz olacak biçimde onar kelimelik paketler halinde düzenlenmelidir. Bu kelimelerle çok sayıda farklı cümle kurulmasını gerektiren etkinlikler yapılarak hem öğrenilenler kalıcı belleğe aktarılmış olur hem de öğrenenlerin dili bir iletişim unsuru olarak kullanma cesareti gelişir. İlk 10 kelimenin eşdizimlilik incelemesi de göstermektedir ki bazı kelimeler genellikle birlikte kullanılmaktadır. Birlikte kullanılan kelimelerin bir kısmı ilk anlamlarını korumakta, bir kısmı da tek başına kullanıldıklarından farklı anlamlar kazanmaktadır. Bu da kelime öğretiminde eşdizimlilik bilgisinin dikkate alınması gerektiğini göstermektedir. Araştırmamızda en sık kullanılan ilk 100 kelimenin 97'si çok yaygın, 3 tanesi de yaygın kelimedir. İlk 100 kelime içinde az yaygın ya da nadir kelime bulunmamaktadır. İlk 100 içindeki 98 kelime temalar arasında dengeli bir dağılıma sahiptir, 2 kelime ise dalgalı bir dağılım göstermiştir. Bir temaya yığılan bir kelime yoktur. Bu bilgiler ışığında ilk 100 kelimenin sıklık, yaygınlık ve dağılım katsayıları incelendiğinde öncelikle öğretilmesi gereken kelimeler arasında değerlendirilmesi gerektiği söylenebilir. İlk 1.000 kelimenin ise 244'ü çok yaygın, 371'i yaygın, 349'u az yaygın kelimelerden oluşmaktadır. 36 kelime ise bir temada görülen nadir kelimedir. Tür bakımından incelendiğinde de isim soylu kelimelerin, fiillerin, edat soylu kelimelerin ve kalıp sözlerin her bir yüzlük dilime dengeli bir biçimde dağıldıkları görülmektedir. İlk 1.000 kelimenin 219'ü fiil, 695'i isim soylu kelime, 56'sı edat, 30'u ise kalıp sözden oluşmaktadır. Araştırmamızda karşılaştırma yapılan diğer çalışmalarda da türler bu değerlere yakın bir dağılım göstermiştir. Bazı kelimelerin TDK Güncel Türkçe Sözlük'teki ilk anlamı konuşulan Türkçeden derlenen metinlerde hiç kaydedilmemiştir. Bu durum, kelimelerin hangi anlamlarının öğretileceği belirlenirken sözlü dilin verilerinin de dikkate alınması gerektiğini gösterir. Karşılaştırmalı inceleme sonuçları da göstermektedir ki her sıklık çalışmasının diğerleriyle ortak ve farklı yönleri vardır. Araştırma yönteminden başlayan bu durum listelerde yer alan kelimelere de yansımıştır. Araştırmamızın diğer sıklık listeleriyle ikili karşılaştırılmasında aynı sıklık aralığındaki ortak kelime oranı yaklaşık %52'dir. Üçlü karşılaştırmalarda bu oran %40'lara düşmektedir. Araştırmamızın sıklık listesindeki ilk 1.000 kelime, yabancılara Türkçe öğretmek için hazırlanan Gazi, Yeni Hitit ve Yeni İstanbul ders kitaplarının A1+A2 seviyesindeki kelime listesinde %88 oranında yer almıştır. Araştırmamızda ilk 1.000 kelime içinde olup da söz konusu ders kitaplarında yer almayan 120 kelimenin 20'si dağılım katsayısı 0'a yakın olduğu için değerlendirme dışında tutulabilir. Dağılım katsayısı 1'e yaklaşan 54 kelime ise ders kitabı yazarlarınca ve öğretmenlerce öncelikle değerlendirmeye alınmalıdır. Anahtar Kelimeler: Türkçe eğitimi, Yabancılara Türkçe öğretimi, Sözlü dilin kelime sıklığı, Kelime öğretimi, Sıklık sözlüğü, Yaygınlık, Dağılım

It is known that there is a need for scientific researches collecting their data from field studies in determining words, which are indispensable elements of teaching Turkish to foreigners and distributing them to the processes by associating them with levels such as A1, A2. This study aims to determine the most frequently used 1,000 words in the spoken language, and to prepare an A1-A2 level dictionary on this basis that will help learners of Turkish as a foreign language. For this, the answer to the question of "What are the most frequently used words in spoken language?" was sought. In this context, the frequency list obtained by examining the frequency, prevalence, and distribution of the most frequently used words over a range of the first 10, first 100, and first 1000, and some frequency studies in the field of teaching Turkish to foreigners were examined with a comparative method. The words of spoken Turkish constituted the universe of the study in which the participatory observation method was used. The texts are compiled from 74 locations that people are crowded in such as places include libraries, canteens, cafes, tea shops, shopping centers, restaurants, hospitals, pharmacies, markets, trams, minibusses in Sakarya, Istanbul, Kocaeli and Ankara provinces. The data were compiled by direct writing by the researcher, and after the text obtained was marked as morphologically, various examinations were made in terms of frequency, prevalence, distribution, ratio, and collocation. The findings of the study revealed that it is important to know the 1,000 most frequently used words in teaching Turkish as a foreign language. Besides, although various frequency studies differ depending on the population and sample, comparative studies have shown that several words varying between 500-600 are common in these lists. According to the findings of our research, many sentences can be established with the 10 most frequently used words. However, the genre distribution of these words is important. Vocabulary teaching should be organized in packages of ten words with approximately 70% noun noble words, 22% verbs, 5% preposition noble words, 3% pattern words. Due to the activities that require many different sentences to be formed with these words, both the learned things are transferred to permanent memory and the courage of the learners to use the language as a communication element develops. Collocation analysis of the first 10 words also shows that some words are often used together. Some of the words used together preserve their initial meanings, and some of them gain different meanings than when used alone. This suggests that collocation knowledge should be considered in vocabulary teaching. Of the 100 most frequently used words in our study, 97 are very common and 3 are common words. There are no less common or rare words in the first 100 words. 98 words in the top 100 have a balanced distribution among themes, while 2 words have a wavy distribution. There is no word stacked into just a theme. In light of this information, it can be said that the first 100 words should be considered among the words that should be taught when the frequency, prevalence, and distribution coefficients are examined. The first 1,000 words consist of 244 very common, 371 commons, and 349 less common words. 36 words are rare words that appeared in a theme. When examined in terms of genre, it is seen that noun noble words, verbs, preposition noble words, and formulaic expressions are distributed in a balanced manner to every hundred slices. The most frequently used 1,000 words consist of 219 verbs, 695 noun noble words, 56 prepositions, and 30 formulaic expressions. The genres are distributed approximately to these values in other studies that were compared to our study. The first meaning of some words in TDK Contemporary Turkish Dictionary has never been recorded in texts compiled from spoken Turkish. This situation suggests that spoken language data also should be considered while determining which meanings of words should teach. Comparative analysis results also indicate that each frequency study has similar and different aspects with others. This situation, which appeared in the research method, was also reflected in words and the lists. In a pairwise comparison of our study with other frequency lists, the common word rate in the same frequency range is approximately 52%. In triple comparisons, this rate decreases to 40%. The first 1,000 words in the frequency list of our study took place at a rate of 88% in the A1 + A2 level word list of Gazi, Yeni Hitit and Yeni İstanbul textbooks prepared to teach Turkish to foreigners. In our study, 20 out of 120 words that are among the first 1000 words but not included in the textbooks can be excluded from the evaluation because the distribution coefficient is close to 0. 54 words with a distribution coefficient approaching 1 should be evaluated primarily by the textbook authors and teachers. Keywords: Turkish education, Teaching Turkish to foreigners, Word frequency of spoken language, Vocabulary teaching, Frequency dictionary, Prevalence, Distribution