Küçük devlet neden süper güç ittifakından ayrılır? soğuk savaş dönemi Irak, Mısır, İran örneklerinin incelenmesi = Why does the small state disengage from the superpower alliance? analyse of Iraq, Egypt, Iran during cold war

Abstract

İttifak, Uluslararası ilişkiler disiplininin önemli kavramlarından birisidir. İttifak literatürü baskın oranda realist ve neo-realist yaklaşımların etkisi altında bulunmaktadır. Bu sebeple, pek çok çalışmada, ittifak ilişkilerini şekillendiren faktörlere ilişkin açıklamalar için devletin dışındaki unsurlar olan uluslararası sistemin ve sistemdeki güç dağılımının dikkate alınması gerektiğini ileri sürülmektedir. Bu bakış açısına göre, Soğuk Savaş döneminde sistemin yapısında bir değişiklik meydana gelmiyorken devletlerin mevcut ittifak ilişkilerinden ayrılmamaları beklenirdi. Fakat yaşananlar bunun aksini göstermekteydi. Bu sebeple, bu bakış açısı, devletlerin ittifak ilişkisinin şekillendirilmesi sürecinin anlaşılabilmesi için yetersiz kalmaktadır. Bu noktada, neo-klasik realizmin devletin birim düzeyindeki değişkenlerini değerlendirmelerine dahil eden bakış açısı, devlet davranışlarını etkileyen faktörlerin anlaşılabilmesi için daha geniş bir perspektif sunmaktadır. Ayrıca literatürde, büyük ölçüde ittifakların oluşumuna ve sürdürülmesine odaklanılıyorken, ittifaktan ayrılışı göz ardı edilmiş durumdadır. Bu çalışmada, küçük devletin süper güç ittifakından ayrılışının devlet düzeyindeki ekonomik ve siyasal nedenlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu sebeple Soğuk Savaş döneminde, Irak, Mısır ve İran’ın deneyimlediği süper güç ittifakından ayrılışları, çalışmada analiz edilmiştir. Yapılan araştırma ve inceleme sonucunda, rejim değişikliği, lider değişikliği, travmatik olayın yaşanması, kapasite artışı, meşruiyet krizi nedenlerinin devletin ittifaktan ayrılış kararını şekillendirdiği tespit edilmiştir.