Sivil toplum siyasal toplum ekseninde hukuk ideal tip hukuk normu üzerinden kuramsal bir analiz

Abstract

Sivil toplum ve siyasal toplum kavramlaştırmaları, demokrasi üzerine yapılan çalışmalarda oldukça kullanılmalarına karşın, çoğulcu demokrasinin vazgeçilmez bir tamamlayıcısı olan "hukuk" olgusunun değerlendirilmesinde ve anlaşılmasında yeterince kullanılmamıştır. Hukuku saf bilim yapma ve hukuk dışı kavramlardan arındırma adına hukuku sadece norma indirgeyen akımlar, hukukun toplum, adalet ve ahlakla olan bağlarını yok saymış ve bunun sonucunda hukuk uyulması zorunlu ve örtülü bir siyasi araca dönüşebilmiştir. Hukuk, özünde toplumsal bir kurum olup, toplumun hukuk normuna verdiği anlam ve meşruiyet çerçevesinde geçerlilik kazanır. Sivil ve siyasal toplumun hukukla ilişkisi çerçevesinde hayati önem taşıyan sivil itaatsizlik gibi hak ve etkinliklerin hukukun zorlayıcılık öğesi ile bağdaştırılması için sivil toplum ve siyasal toplum kavramlarının birey merkezinde hukukla ilişkisinin de kuramsal düzeyde ortaya konulması gerekmektedir. Hukukun, siyasal toplumun varlık amacıyla sınırlanması ve tüm toplumu kuşatacak adalet anlayışına sahip olması, insan hak ve özgürlüklerini korumaya ve geliştirmeye dönük olması gerekir. Çoğunluğun iktidarını esas alan bir siyasal sistemin ürettiği hukukun, tüm toplumu kuşatması için en önemli kriter hukukun rasyonel-ussal bir biçimde inşa edilmesidir. Ancak rasyonel bir hukuk, farklılık ve çoğulculuğa dayanan modern sivil toplum için bir güvence olabilir. Max Weber'in sosyolojide temsil ettiği anlamaya dayalı niteliksel yöntem çerçevesinde kurguladığı "ideal tip" kavramlaştırması, hukuk normunun taşıması gereken özelliklerin belirlenmesinde de oldukça elverişli bir yöntemdir. Bu çalışmada ideal bir tip hukuk normu kavramsallaştırılmaya çalışılacaktır.

Civil society and political society conceptualizations are widely used in studies on democracy. These concepts have not been used sufficiently understanding of the "law" phenomenon, which is an indispensable complement of pluralist democracy. In the name of making law pure science and purifying it from unlawful concepts, the movements that reduce the law to only the rule, ignore the ties of law with society, justice and morality. Within the framework of the relation of civil and political society with law, rights and activities such as civil disobedience, which are of vital importance, should be associated with the coercive element of the law. The political society has to be active in areas where civil society is not sufficient for the reproduction and development of civil society. The law should have an understanding of justice that will encompass the whole society and should aim to protect and develop human rights and freedoms. A rational law can be a guarantee for modern civil society based on difference and pluralism. The sociology of Max Weber is based on the conceptualization of "ideal type" within the framework of qualitative method based on understanding. Ideal type conceptualization is very convenient method in determining the characteristics that the legal norm should have. In this study, the ideal type legal norm will be tried to be conceptualized.