Hieronymus Bosch'un fantastik imgeleri ve Batı resim sanatında gerçeküstü yaklaşımlar

Abstract

Sanat tarihinin hemen her aşamasında, fantastik olana duyulan ilgi, gerçeküstü anlatım ile birlikte bir yaklaşıma dönüşür. Söz konusu yaklaşım/lar çoğu kez resim sanatının belli aşamalarında var olan sanatçılarla sınırlı kalmakla birlikte, bazen de bir akıma adını verecek ölçüde geniş kullanım olanakları yaratır. Sanatçının fantastik, düşsel olana duyduğu ilgiyi gerçeküstü bir yaklaşım ile anlatmasının özünde yer alan sebep ve koşulları araştırmak ise bu çalışmanın temel amacıdır. Ele alınan konu bağlamında gerçekleştirilen araştırmada, resim sanatının belli dönemlerinde gerçeküstü yaklaşımın ortaya konduğu birçok kırılma noktası saptanmıştır. Rönesans'ın kuzeyli sanatçılarından Hieronymus Bosch ise bu türden bir yaklaşımın fantastik imgeler ile oluşturulduğu resimleri ile belirleyici bir aşama olarak değerlendirilmiştir. Bosch'un kendinden sonra gelen sanatçılar üzerindeki etkisi de düşünüldüğünde, onu bir milat alarak, söz konusu yaklaşımları bugüne dek izlemek, çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Söz konusu yaklaşımın bir kavram olarak ortaya çıkmasında sanatçıların içinde yaşadıkları toplumun yaşam koşullarının önemli bir etken olduğu görülmektedir. Bu açıdan Bosch'un resimlerinde görülen fantastik imgelerin de kaynakları, Orta Çağ'ın toplumsal zeminde devam etmekte olan kültürel etkileri ile doğru orantılıdır. Daha geniş bir çerçeveden bakıldığında ise sanat tarihinin hangi aşamasında olursa da fantastik, düşsel ve gerçeküstüne duyulan ilginin, büyük oranda söz konusu sanatçıların var oldukları toplumda gerçekleşen olaylarla doğrudan ya da dolaylı ilişkili olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırmanın eser metni bölümünde ise örneklendirilen kişisel çalışmalar ile varılan sonucun özdeşliğinde gerçeküstü yaklaşımın bir kavram olarak ele alınması, böylelikle biçimsel çeşitlilikle birlikte, konu bağlamında da çok geniş ifade olanakları tanıyacağı ortaya konmuştur.

Almost at every stage of art history, the interest in what is fantastic turns into an approach with surreal expression. The aforementioned approach/es are mostly limited to the artists who existed in certain stages of the art of painting and sometimes they create wide range of usage possibilities. The main purpose of this study is to investigate the reasons that lie in the essence of the artist's interest in what is fantastic and imaginary with a surreal approach. Many breaking points have been determined where the surreal approach was revealed in certain periods of painting. Hieronymus Bosch was considered as a decisive stage with his paintings in which such an approach was created with fantastic images. Considering the influence of Bosch on the artists that came after him, it is a turning point and following these approaches to date constitutes the scope of the study. The fantastic images seen in Bosch's paintings are directly proportional to the ongoing cultural effects of the Middle Ages on the social ground. It has been concluded that the interest in fantasty, imagination and what is surreal, at any stage of art history, is largely related to the events that took place in the society. In the work text part of the research, with the exemplified personal studies, considering the surreal approach as a concept in the identity of the conclusion, thus it has been demonstrated that it will provide a wide range of expression opportunities in the context of the subject.