Dış ticaret işlemlerinin Türkiye muhasebe standartları çerçevesinde değerlendirilmesi ve muhasebeleştirilmesi

Abstract

Globalleşmenin bir sonucu olarak ekonomilerin sınırları ortadan kalkmış ve uluslararası ticarette hareketlilik artmıştır. Uluslararası piyasalarda kuralların daha belirgin hale gelmesi, uluslararası ticaretin regüle edilmesinin önemini de artırmıştır. Dış ticarete taraf işletmelerin muhasebe işlemlerini ve finansal raporlarını yerel mevzuatları çerçevesinde oluşturmaları neticesinde uygulamalarda farklılıklar oluşmaktadır. Bunun bir sonucu olarak uluslararası ticaret faaliyetlerinde bulunan işletmelerin finansal tablolarının karşılaştırılabilirliğini olanaksız kılmaktadır. Bu noktada stok maliyetlerinin tespiti, hasılatın tespiti, kur farklarının muhasebeleştirilmesi vb. gibi uluslararası ticaret yapan işletmelerin muhatap oldukları işlemlerin standart hale getirilmesi önem arz etmektedir. Dünya'da son yıllarda hızla artan uluslararası ticaret işlemleri neticesinde çeşitli ülke ve ülke grupları bünyesinde birçok kurum ve kuruluş muhasebe ve finansal raporlama standartları konusunda çalışmalar yapmış ve bu işletmelerde uygulama birliği oluşturacak düzenlemeler yayımlamıştır. Bu düzenlemelerden Türkiye'de de uygulanmakta olan Uluslararası Finansal Raporlama Standartları dünya ülkelerinin büyük bir kısmında ya tamamen ya da kısmen benimsenmiş bulunmaktadır. Bu nedenle uluslararası ticaret işlemlerine muhatap işletmelerin finansal verilerini bu standartlara uygun olarak oluşturmaları büyük önem arz etmektedir. Bu kapsamda tez çalışmasında, dış ticaret işlemleri ile ilişkili uluslararası finansal raporlama standartları doğrultusunda örnek uygulamalara yer verilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda çalışmada ilk olarak dış ticarete özgü konular ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları teorik çerçevede incelenmiş, sonrasında dış ticaret işlemleri ile ilişkili standartlara ait işlem ve kayıtlara yönelik örnek uygulamalara yer verilmiştir. Örnek uygulamalar dış ticaret işlemleri ile bağlantılı TMS 2, TMS 16, TFRS 15, TMS 20, TMS 21 ve TMS 23'e ilişkin hükümlerin uygulanmasına olanak verecek şekilde yapılandırılmıştır. Çalışmanın sonucunda, ithalat ve ihracat işlemleri yapan işletmelerin bu işlemlerini TMS/TFRS kapsamında değerlendirerek finansal raporlarına yansıtmaları halinde ithalat söz konusu olduğunda ithal edilen malın maliyetinin, ihracat söz konusu olduğunda ise hasılatın doğru tutarda ve dönemde raporlanmasına imkân sağlanacağı değerlendirilmiştir.

As a result of globalisation, the borders of the economies've dissappered and the mobility in international trade has increased. The fact that the rules that have become more evident in international markets has also increased the importance of regulating international trade. Due to the fact that the enterprises that are side to foreign trade prepare their accounting transactions and financial reports within the framework of their local legislation,there are differences in practices. As a result, it makes the comparability of the financial statements of the companies engaged in international trade activities impossible. At this point, determination of inventory costs, revenue, accounting for exchange differences etc. is important to standardize the transactions that international trade companies deal with. As a result of rapidly increasing international trade transactions in the World in recent years, many institutions and organisations within various countries and country groups have worked on accounting and financial reporting standarts and published regulations that will create a unity of practise in these enterprises. Among these regulations, the International Financial Reporting Standarts, which are also implemented in Turkey, have been fully or partially adopted in most of the world's countries. Fort his reason, it is a great importance for enterprises dealing with international trade transactions to create their financial data in accordance with these standards. In this context of this thesis, it is aimed to include sample applications in line with international financial reporting standartds related to foreign trade transactions. So, firsty, foreign trade-specific issues and Turkish Financial Reporting standards were examined in the theoretical framework, and then sample applications for transactions and records of standards related to foreign trade transactions were included. The sample applications are structured to allow the applications of the provisions of TAS 2, TAS 16, TFRS 15, TAS 20, TAS 21 and TAS 23 related to foreign trade transactions. As a result of the study, it has been evaluated that if the businesses that carry out import and export transactions evaluate these transactions within the scope of TMS/TFRS and reflect them in their financial reports, it will be possible to report the cost of the imported goods in the case of imports and the revenue in the correct amount and period in the case of export.