Değer Temelli Sağlık Hizmetlerine İlişkin Paydaş Görüşlerinin Analizi

Abstract

Türk sağlık sistemi içerisinde sağlık hizmetlerinde değer olgusuna ilişkin bir takım öncü çalışmaların yapıldığı görülmektedir. Fakat bu çalışmaların henüz istenilen seviyeye gelmediği ifade edilebilir. İstenilen seviyenin elde edilmesinde değer temelli sağlık hizmetleri önemli bir rol oynamaktadır. Dünya'da pek çok ülkenin bu sisteme geçişi ve gerçekleştirilen çalışmalar ile bu yaklaşımın küresel olarak bir zorunluluk haline geldiği görülmektedir. Bu yaklaşım sağlık çıktıları ve maliyetleri ile ilişkilendirilmekte ve her harcanan para için sonuçları göz önünde bulundurmaktadır. Bununla birlikte literatürde değer temelli sağlık hizmetlerine ilişkin bakış açısında bir uzlaşının olmadığı görülmektedir. Bu sebeple çalışmada ilk olarak literatür analizi gerçekleştirilmiştir. Daha sonra Türk sağlık sistemi içerisinde yer alan paydaşların konuya ilişkin görüşlerinin neler olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Literatür analizi kapsamına 2008 ile 2018 yılları arasında gerçekleştirilen ulusal ve uluslararası çalışmalar dahil edilmiştir. Bu analiz sonucunda toplam 169 akademik çalışma incelenmiş ve değer temelli sağlık hizmetlerinin tanımlarının nasıl yapıldığı, niçin gerekli olduğu, nasıl gerçekleştiği, paydaşların kimler olduğu ve nasıl ölçüldüğü sorularının cevapları aranmıştır. Ancak yapılan analiz neticesinde her bir soruya birbirinden farklı cevaplar verildiği; hatta bu soruların cevaplarının uygulandığı ülkeye ve zamana göre değişebildiği belirlenmiştir. Daha sonra çalışma kapsamında Türk sağlık sisteminde yukarıdaki soruların cevapları sağlık hizmet sunucuları, sağlık politikacıları ve üçüncü taraf ödeyicilerden alınmıştır. Bu üç paydaş grubunun tercih edilmesinde farklı roller üstlenmeleri sebebiyle olguya farklı çerçevelerden bakabilme olasılıkları etkili olmuştur. Paydaş görüşlerinin daha kapsamlı incelenebilmesi için çalışma temel nitel araştırma olarak tasarlanmıştır. Çalışmada veri toplama amacıyla derinlemesine mülakat yönteminden yararlanılmıştır. Paydaşlar ile yapılan mülakatlar, Kasım 2020 ile Mart 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Sağlık hizmet sunucuları ile 7, üçüncü taraf ödeyicileri ile 5 ve sağlık politikacıları ile 7 olmak üzere toplam 19 kişi ile derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Mülakatlarda veri toplama aracı olarak literatürden yararlanılarak oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Tüm mülakatlar kayıt altına (ses veya video) alınmıştır. Toplam kayıt süresi 1247 dakikadır. Ses ve video kayıtları öncelikle Word ortamına aktarılmış ve daha sonra Nvivo 12 programı ile içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma bulguları her bir araştırma sorusuna özel olarak değerlendirilmiş ve her bir soru için ayrı kategori ve temalar tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında toplam 21 tema oluşmuştur. Bu temaların üçü değer temelli sağlık hizmetleri nedir sorusu ile ilişkilendirilmiştir. Bu soruya ilişkin ortaya çıkan temalar entegrasyon, sağlık çıktıları ve maliyetleri düşürme temalarıdır. Değer temelli sağlık hizmetleri niçin gereklidir sorusuna ilişkin olarak beş tema ortaya çıkmış ve temalar; anlık çözümler sunulması, sağlık hizmeti sunum problemleri, yükselen maliyetler, bütüncül bakış eksikliği ve sürdürebilirlik olarak tespit edilmiştir. Bir sonraki araştırma sorusu Türk sağlık sistemi içerisinde değer temelli sağlık hizmetlerinin nasıl gerçekleştirebileceği ile ilişkilidir. Bu soruya ilişkin ortaya beş tema ortaya çıkmıştır. Bu temalar gözlem ve önleme, yeni sistem tasarımı, bütünleşik uygulama birimleri, sağlık hizmeti kullanım kültürü ve destekleyici kurumların varlığıdır. Oluşturulacak olan değer temelli sağlık hizmetlerinin nasıl ölçüleceğine ilişkin olarak toplam iki tema belirlenmiştir. Bu temalar tanımlamalarda da olduğu gibi sağlık çıktıları ve sağlık hizmeti maliyetleri ile ilişkilidir. Son olarak değer temelli sağlık hizmeti paydaşları hizmet sunucuları, politikacılar, tıbbi dernekler, Sosyal Güvenlik Kurumu, sağlık teknolojileri değerlendirme ve özel sağlık sigortası kuruluş temaları belirlenmiştir. Temalara ve kategorilere ilişkin olarak katılımcıların yoğunlukları farklılık göstermektedir. Ayrıca tespit edilen temalar literatür ile benzerlik ve farklılıklar göstermektedir. Farklılıkların sebebi her sağlık sisteminin kendisine has özelliklerinin olmasında kaynaklanmaktadır. Bu çalışma literatüre yer alan çalışmaları bir bütün olarak incelemesi noktasında katkı sağlamaktadır. Sağlık Bakanlığı politikaları arasında doğrudan yer almasa da sağlığı daha değerli hale getirme ve sağlığın nasıl getirebileceğinin anlaşılmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir. Son olarak, paydaşlar ortak bir amaç etrafında toplanmalı ve olgunun Türk sağlık sistemine uygunlanmasına ilişkin eylem planları hazırlanmalıdır. Bu sayede mevcut problemler çözüme kavuşacak ve sistem tüm paydaşlar için daha değerli hale gelecektir.

It is seen that some pioneering studies have been carried out on the value phenomenon in health services within the Turkish health system. However, it can be stated that these studies have not reached the desired level yet. Value-based health services play an essential role in achieving the desired level. It is seen that this approach has become a necessity globally with the transition of many countries in the world to this system and the studies carried out. This approach relates to health outcomes and costs and considers the consequences for every money spent. However, it is seen that there is no consensus in the literature regarding value-based health services. For this reason, a literature analysis was first carried out in the study. Afterwards, it was tried to determine the opinions of the stakeholders in the Turkish health system were on the subject. National and international studies carried out between 2008 and 2018 were included in the literature analysis. As a result of this analysis, 169 academic studies were examined, and answers were sought to the questions of how value-based health services are defined, why they are necessary, how to do it, who the stakeholders are, and how they are measured. However, as a result of the analysis, different answers were given to each question; In fact, it has been determined that the answers to these questions may vary according to the country and time of application. Then, within the scope of the study, the answers to the above questions in the Turkish health system were obtained from health service providers, health politicians, and third-party payers. The possibility of looking at the phenomenon from different perspectives was influential in the preference of these three stakeholder groups, as they play different roles. The study was designed as a basic qualitative research in order to examine the stakeholder views more comprehensively. In the study, an in-depth interview method was used for data collection. Interviews with stakeholders were conducted between November 2020 and March 2021. In-depth interviews were conducted with 19 people; 7 with health service providers, 5 with third-party payers, and 7 with health politicians. A semi-structured interview form, which was created using the literature, was used as a data collection tool in the interviews. All interviews were recorded (audio or video). The total recording time is 1247 minutes. Audio and video recordings were first transferred to the Word environment and then subjected to content analysis with the Nvivo 12 program. Research findings were explicitly evaluated for each research question, and separate categories and themes were determined. A total of 21 themes were formed within the scope of the research. Three of these themes were associated with the question of what is value-based health care. The themes that emerged from this question were integration, health outcomes, and cost reduction. Five themes emerged regarding why value-based health services are needed, and the themes are; instant solutions, health service delivery problems, rising costs, lack of holistic view, and sustainability. The following research question is related to how value-based health services can be realized within the Turkish health system. Five themes emerged regarding this question. These themes are monitoring and prevention, new system design, integrated implementation units, healthcare utilization culture, and supporting institutions. A total of two themes were determined regarding how the value-based health services to be created will be measured. These themes are related to health outcomes and health care costs as well as definitions. Finally, the themes of value-based health care stakeholders, service providers, politicians, medical associations, Social Security Institution, health technologies evaluation, and private health insurance establishments were determined. Concerning the themes and categories, the densities of the participants differ. In addition, the identified themes show similarities and differences with the literature. The reason for the differences is that each health system has its characteristics. This study contributes to the review of the studies in the literature as a whole. Although it is not directly among the policies of the Ministry of Health, it is thought that it will help make health more valuable and understand how it can bring health. Finally, the stakeholders should gather around a common goal and action plans should be prepared to adapt the phenomenon to the Turkish health system. In this way, existing problems will be solved and the system will become more valuable for all stakeholders.