RASTLANTISALLIK VE DOĞAÇLAMANIN JACKSON POLLOCK\u2019UN YARATIM SÜRECİNE ETKİSİ

Abstract

Bilgiye, isteğe, kurala veya belli bir sebebe dayanmaksızın oluveren tesadüfî karşılaşmayı tanımlayan rastlantı, gündelik yaşamda olduğu gibi sanat alanında da sıkça karşılaşılan bir kavramdır. Rastlantının etkisiyle sanatçıların keşifler yaptığı ve birçok yeni eğilimlere kapı araladığı bilinmektedir. Ancak, bu keşifler, doğaçlamanın bir tavır olarak sanatta anlam kazanmasıyla görünür olmuştur. Dadaizm ve sonrasında Sürrealizmle öne çıkan otomatizm ve doğaçlama, sanatçıların rastlantıya bağlı eylemlerini araçsallaştırmıştır. Tüm bu gelişmelerin paralelinde soyut sanat, rastlantısal etkilerin aktarımına olanak sağlayan yeni bir alan sunmuştur. Özellikle, Amerikan Soyut Sanatta öne çıkan doğaçlama ve rastlantısallık, “an”ı görünür kılma adına bir eylemselliğe sahiptir. Amerikan Soyut Sanatının temsilcilerinden Jackson Pollock, yaratım sürecinde “an”lık eylemlerini performansa dönüştürmesiyle öne çıkan bir sanatçıdır. Daha çok damlatma tekniğiyle tanınan Pollock, sanatında biçimsel anlamda evrimsel bir süreç geçirmiştir. Sanatçının geçirdiği evrimde değişmeyen ise doğaçlamaya bağlı sürdürdüğü tavırdır. Bu çalışmada amaçlanan, rastlantı ve rastlantı ile ilişkili kavramları irdelemek ve Pollock’un sanatında doğaçlama ve rastlantısallığın etkilerini ortaya koymaktır.