ÖZET Anahtar Kelimeler : Fiber, Sıkıştırılmış Yumuşak Contalık Malzeme, Silindir Kapak Contaları, Perfore Saçlı Kompozit Conta, Asbest Conta, sızdırmazlığın istendiği iki yüzey arasında, sıvının veya gazın içeriye yada dışarıya doğru sızmasını önlemek için malzemenin levha olarak üretiminden sonra uygun şekil verilerek kullanıma sunulan malzemedir. Contalık levhaların üretiminde asbest veya asbestsiz fiberler ve plastik malzemeler kullanılmaktadır. Asbest, sağlık ve çevre şartları sebebiyle tercih edilmemekte fakat fiyatlarının ucuz olması onları cazip kılmaktadır. Sızdırmazlık elemanları kullanım alanı olarak başlıca otomotiv, petrol ve kimya, uçak sanayii, kalorifer ve sıvı gaz nakil tesisleri sayılabilir. Bu alanların herbiri birçok araştırmaya konu olabilecek şekilde geniş içeriklidir. Çalışmamızda, otomotiv sanayii ve bir yan kolu olan conta sanayii, pilot sektör olarak seçilmiştir. Bu anlamda Bölüm l'de sızdırmazlık elemanları sektöründen conta firmalarının üretim yöntemleri, piyasaları ve karşılaştıkları sorunlara kısaca değinilmeye çalışılmıştır. Ülkemizde oldukça hızlı gelişen otomotiv sektörü ve conta firmaları için önemli olan silindir kapak contaları yapı, özellik ve malzeme açısından incelenmektedir. Bölüm 3 ve 4'de sırayla contalar hakkında bilgiler verilerek, silindir kapak contalarının seçimi ve dizaynı açıklanmaktadır. Burada mantar ve kauçuk türü contalar göz önüne alınmamaktadır. Daha ziyade silindir kapak contası olarak kullanılabilecek contalık levhalar tomurmaktadır. Bölüm 5'e gelindiğinde konu, derinleşerek ülkemizde üretimi mümkün olan yumuşak yüzey tabakalı silindir kapak contaları (Perfore saçlı contalar) çalışmanın kapsamını oluşturmaktadır. Perfore saçlı contaların üretim yöntemleri, uygulanan yüzey işlemleri açıklanmış ve sanayide karşılaşılan yanlışlıklar düzeltilmeye çalışılmıştır. Kalitenin sağlanması, uygun testlerin malzemelere uygulanmasıyla gerçekleştirilmektedir. Rekabet ise üretim rakamlarıyla ilgilidir. Bölüm 6, yumuşak ve yumuşak yüzey tabakalı contaların kalite kontrol metotlarını içermektedir. Bu çalışmada, conta firmaları tarafından üretilen yumuşak ve perfore saçlı conta çeşitlerine kalite kontrol testleri uygulanmış, yerli ve yabancı conta üreticilerinin teknik değerleriyle mukayese edilmiştir. Sonuç olarak, yumuşak contalara, tel takviyesi ve perfore saç takviyesinin çekme mukavemeti değerlerini belirgin şekilde artırdığı bulunmuştur. Benzer bir yaklaşımla sonuç değerlerinin sıkıştırılabilme ve özgül esneklik deneylerinde de yükseldiği görülmüştür. Yanma kaybı, yumuşak contalarda perfore saçlı contaya göre daha fazladır. Yoğunluk, bileşime ve uygulanan kimyasal işlemlere göre farklı sonuçlar vermektedir. XI
STRUCTURE ANÎ) PROPERTIES OF SEALING MATERIALS SUMMARY Keywords : Fibre, Compressed Soft Gasket Materials, Cylinder Head Gaskets, Composite Gaskets. Gasket, manufactured material supplied in sheets, from which required shapes can be cut and used for the purpose of sealing mating faces of components from the ingress or egress of fluids. Asbestos or non-asbestos fibres and plastic materials are used in manufacturing of gasket sheets. Asbestos are not preferred because of health and environmental conditions, but their prices make them attractive. Sealing materials are widely used in industries such as automotive, petrolium and chemical plants, plane industry, central heating and liquid-gaseous transfer instutitution. Every one of these areas has wide content that will be subject matter for alot of investigations. In our work, automotive industry and its subbranch, gasket industry, have been selected as a pilot sector. In section I, it has been tried to attain briefly the manufacturing methods, markets and problems of gasket firms in sealing materials sector. Cylinder head gaskets, which are important for gasket firms and automotive sector that is growing up rapidly in our country, were studied to investigate their structure, material and properties. In section III and IV, general information about gaskets were given and the selection and design of cylinder head gaskets were explainedln this thesis, cork and rubber type of gaskets were not beared in mind. Instead, gasket sheets, which will be able to use as cylinder gasket, have been introduced. In section V, soft-faced laminate cylinder head gaskets (perforated steel gaskets), which are available in Turkey, are explained in detail. The manufacturing methods and finished treatments of perforated steel gaskets are presented and it is tried to correct the related faults in industry. The appropriate tests were applied on materials to assure the quality. In section VI, the quality control methods of soft-gaskets and soft-faced laminate gaskets were explained. In this thesis, the quality control tests were applied on the soft gaskets and perforated steel gaskets produced by gasket firms and the results were compared to the technical values of domestic and foreign gasket producers. As a results, it was found that tensile strength was increased with the reinforcement of wire and perforated steel on soft gaskets. Similarly, it was seen that the result values increased in compressibility and recovery tests. Ignitation loss in soft gsfkets is more than that in perforated gaskets. The density gives different results according to the composition and chemical treatments. xii
