ÖZET Anahtar KelimelenElektronik ölçüm, Fotoelektriksel tarama, Tezgah verimliliği, Üretim maliyeti. Bu tezde, literatürde var olan bazı elektronik yer değişim ölçüm sistemlerinin prensipleri araştırıldı, bu sistemlerin dayandığı bilimsel temeller saptandı. Endüstri uygulamalarında karşılaşılan problemler ve çözüm yöntemleri vurgulandı. Klasik ölçme yöntemleriyle karşılaştırılarak verim ve maliyete olan etkisi saptandı. Birinci bölümde, elektronik ölçüm sistemlerinin genel özellikleri, takım tezgahlarına getirdikleri üstünlükler ele alındı. İkinci bölümde, yer değişimin elektronik verilere çevrilme prensiplerinden bazıları araştırıldı. Konu iki ana kısımda incelendi. Birinci kısımda elektriksel veri elde etme yöntemleri (direnç değişimi, kapasitans değişimi, manyetik endüktif işlemler) ele alındı. İkinci kısımda ise direk dijital (lojik) çıkış elde etme yöntemleri (fırçalı ve elektro-optik sistemler) incelendi. Üçüncü bölümde, elektro-optik sistemlerin (foto-elektriksel tarama) endüstri uygulamaları incelendi. Karşılaşılan problemler (montaj, ısıl davranış) değerlendirildi. Dördüncü bölümde ise, geometrileri birbirinden farklı olan iki makina elemanı, hem dijital ölçme sistemi kullanılarak hem de klasik ölçme sistemi kullanılarak imal edildi. Bu uygulama ile, imalatta dijital ölçme sistemi kullanmanın maliyete olan etkisi araştırılmıştır. Ayrıca geometri farklılığının elde edilen sonuçları değiştirip değiştirmediği belirlenmiştir. Sonuçlar bölümünde ise, mekanik ölçme ile dijital ölçme kıyaslanarak elde edilen sonuçlar tartışıldı.
THE ANALYSIS OF DIGITAL READOUTS IN MODERNISATION OF CONVENTIONAL TOOLING Keywords: Electronic measurement, Photoelectrical scaning, Productivity of tooling, The cost of production. In this thesis, the prenciples of some electronic system of displacement measurements that are in literature were searched and the scientific bases that based upon these system were fixed. The problems encountered at the industrial aplications and soluation methods were emphasizsed. Comparing with the classical methods of measurements and its effect on cost and productivity was fixed. In the first chapter, general features of electronic displacement system and superiorities that gained by tooling were discussed. In the second chapter, some of the transduction prenciples of displacement to electronic outputs were searched. This was searched in two parts. At the first part, the methods of getting electrical output (resistance change, capacitance change, magnetic inductive processes) were discussed. At the second part, the methods of getting direct digital (logic) output were look up (with brushes system or electro- optic system). In the third chapter, the industrial applications of electro-optic system (photo electrical scaning) were discussed. Encountered problems (mounting, thermal behaviour) were evaluated. In the four chapter, two workpiece these are different each other of geometry were produced using both digital measuring system and classical measuring system. In this working, the effect of use of digital measuring system in production to cost price was searched. In the addition the effect of different of geometry to outcomes were studied. At the conclusion, comparing mechanical measurement with electronic measurement and outcomes were discussed. XI
