ÖZET Anahtar kelimeler: Alunit, adsorpsiyon, dispers boya, izoterm. Bu çalışmada Dispers Kırmızı 74, Dispers Mavi 56 ve Dispers San 119 boyar maddelerinin kalsine alunit ile adsorpsiyonu; kalsinasyon sıcaklığı, karıştırma hızı, tanecik boyutu, adsorban kütlesi, başlangıç boya konsantrasyonu, pH, ve sıcaklık gibi parametreler değiştirilerek incelenmiştir. Böylece boyaların maksimum adsorpsiyonları için optimum şartlar araştırılmıştır. Langmuir ve Freundlich izotermleri için adsorpsiyon parametreleri belirlenmiş ve tartışılmıştır. Çalışma sonunda, dispers boyalan adsorbe edecek olan alunitin 873 K de kalsine edilmesinin yeterli olabileceği bulunmuştur. Kanştırma hızı, adsorban kütlesi, pH ve sıcaklığın adsorpsiyon üzerinde fazla etkili olmadıktan görülmüştür. Tanecik boyutunun adsorpsiyona etkisi incelendiğinde en yüksek adsorpsiyon kapasitesini 90-150 um boyutundaki alunit tanecikleri göstermektedir. Başlangıç boya konsantrasyonunun artışıyla, adsorban kütlesi sabit olmasına rağmen adsorplanan boya miktarında lineer bir artış görülmüştür. Bu durum adsorbanın kapasitesinin yüksek olduğunu göstermiştir. Aynca her üç boya için alunitin 60 dakika gibi bir sürede giderme sağladığı görülmüştür. Aynca izoterm sabitleri incelendiğinde, adsorpsiyon prosesinin her 2 adsorpsiyon modeline de uyduğu, ancak Langmuir izotermine daha iyi uyduğu görülmüştür. Sonuç olarak uygun işlemlerden sonra, alunitin dispers boyaların giderilmesi için adsorban olarak kullanılabileceği görülmüştür. xıv
THE ADSORPTION OF DISPERSE DYES ONTO CALCINED ALUNTTE Keywords: Alunite, adsorption, disperse dye, isotherm. In this study, the adsorption of Disperse Red 74, Disperse Blue 56 and Disperse Yellow 119 on alunite were examined by changing the parameters that include calcination temperature, mixing rate, particle size, adsorbent mass, initial dye concentration, pH and temperature. Thus the conditions of maximum dye adsorption were investigated with different parameters. Adsorption parameters for Langmuir and Freundlich isotherms were determined and discussed. At the end of the study, it was found that it could be enough to be calcined alunite, which will adsorp disperse dye, with 873 K. It was seen that mixing rate, adsorbent mass, pH and temperature are not significant for adsorption very much. When particle size was investigated, the particles which have 90-150 um size has the highest adsorption capacity. Although adsorbent mass was constant, when initial dye concentration was increased, a linear increase in the amount of dye adsorbed was seen. This situation shows that capacity of adsorbent is high. Moreover, for each dye, it was observed that alunite provided a short time removal as 60 minutes. On the other hand, when the constants of isotherms were investigated, it was seen that adsorption process fits two adsorption models, but it fits Langmuir isotherm better. To sum up, after suitable processes, it was observed that alunite can be used to remove disperse dyes as an adsorbent. xv
