ÖZET Anahtar Kelimeler: Güç transformatörleri, Dağıtım transformatörleri, Amorf metal, Silisli sac Elektrik enerjisi, diğer enerji türlerine dönüştürülebilmesi ve uzak mesafelere taşınabilmesindeki kolaylığı nedeniyle günümüzün vazgeçilmez enerji türlerlerindendir. Dağıtım transformatörleri aracılığıyla, yüksek gerilimle iletilen elektrik düşük gerilimlere dönüştürülerek sanayi, ticari ve mesken bölgelerinde kullanılır. Dağıtım transformatörlerinin güçleri düşük olmalarına rağmen sayı olarak fazla kullanılmalarından dolayı sistemdeki güç kayıpları önemli yer tutarlar. Dağıtım transformatörlerinde genelde silisli sac nüveli kullanılmaktadır. Silisli sac nüveli dağıtım transformatörleri yerine,daha düşük kayıplı amorf metalin kullanılmasıyla transformatörlerin yüksüz kayıpları azaltılabilir ve enerji tasarrufu sağlanabilir. Bu çalışmada ; Bölüm 1' de transformatörler ve dağıtım transformatörleri tarihsel gelişimi değinilmiştir. Enerji kayıpları açısından sistemdeki yeri üzerinde durulacaktır. Bölüm 2' de silisli saclar, amorf metaller ve her iki malzeme ile üretilen transformatörler kayıpları açısından incelenecektir. Bölüm 3' de dağıtım transformatörlerinin sistemdeki enerji kayıpları incelenecektir. Silisli saçlı dağıtım transformatörleri yerine amorf metalli dağıtım transformatörlerinin kullanılmasıyla elde edilecek enerji ve çevresel kazançlardan hesaplanacaktır. Bölüm 4' de üreticiler tarafından garanti edilen transformatör kayıplarından yararlanılarak Sakarya ve Türkiye' de halen kullanılmakta olan silisli saçlı dağıtım transformatörü yerine Amorf Metalli dağıtım transformatörü kullanılması durumunda yıllık ve ömür boyu enerji tasarrufu belirlenecektir. XI
THE RESEARCH ON THE CORE LOSSES OF THE POWER TRANSFORMERS WİTH THE AMORPHOUS MATERİALS SUMMARY Keywords : Power Transformers, Distribution Transformers, Amorphous metal, Silicon steel Electrical energy is inevitable energy type because it can be transformed into other types of energy and transmitted to long distances. Electrical energy is transmitted at high voltage and transformed into low voltage with distribution transformers to be used in industry, commercial areas. Although, the power rating of distribution transformers are low, they play an important role in power losses in the system because of their wide spread use. In general, silicon steel is used in distribution transformer. Energy losses of distribution transformers at no load can be decreased and energy saving can be obtained by use of amorphous metal instead of silicon steel. In this study, general the information will be given about distribution transformer and ratio energy losses in the system will be determined in Chapter l.In Chapter 2, the information is given about the type of core materials and a comparison between transformer with silicon steel and amorphous metal is presented. In Chapter 3, energy losses of distribution transformer in the power system is given.Enviromental benefits are determined by using amorphous metal in distribution transformers instead of silicon steel. In Chapter 4, yearly and lifelong energy saving in Sakarya and Turkey is determined by using the guaranteed transformer losses from manufacturers when amorphous metal is used in a distribution transformer instead of silicon steel. XII
