Aşağı Sakarya nehrinde nehir tabanı değişimlerinin incelenmesi

Abstract

ÖZET Anahtar kelimeler: Katı madde hareketi, akım değişimleri, baraj larm mansaba etkisi, nehir yatağında oyulma ve yığılma, katı madde debisi, Sakarya Nehri. Barajlar ve bazı diğer hidrolik yapılar, inşalarından sonra nehir yatağının mansabında bazı değişikliklere neden olurlar. Gökçekaya barajının 1975'te inşasından sonra Aşağı Sakarya Nehrinde, hidrolojik özellikler, nehir rejimi, katı madde taşıma kapasitesi, ve morfolojik değişimler gibi bazı değişimler meydana gelmiştir. Katı madde miktarı ölçümleri ve su debisi grafiksel olarak değerlendirilmiştir. Sonuçlar, Aşağı Sakarya Nehrindeki taşkın pik debilerinin 1975 yılından sonra %30 - 50 civarında düştüğünü göstermiştir. Ayrıca, katı madde taşınma miktarları Gökçekaya Barajının inşasından sonra %50 - 53 civarında düşmüştür, aynı zamanda nehir yatağmda bazı oyulmalar meydana gelmiştir. Aşağı Sakarya Nehri'nin her 4 km' sinde çıkartılan enkesit ölçümleri ile nehrin boy kesiti elde edilmiştir. Bu boykesitle 1965 yılında yapılan boykesit karşılaştırılıp, mevcut sürüntü ve askı maddesi formüllerinin paremetreleri irdelenerek, Aşağı Sakarya Nehri için formüllerden en uygun olanı belirlenmiştir. xıv

INVESTIGATION OF RIVER BED CHANGES AT THE LOWER SAKARYA RIVER SUMMARY Keywords: Sediment transport, flow changes, downstream effects of dams, degradation and aggradation in riverbed, sediment discharge, Sakarya River. Dams and some other hydraulic structures cause some changes in tiie riverbed downstream after their construction. After the construction of the Gökçekaya Dam in 1975, some changes occurred on the Lower Sakarya River such as hydrological characteristic, river regime, sediment transport rates, and morphological changes. The measurements of sediment rate and the water flow have been evaluated graphically. Results show that flood peak discharges in the Lower Sakarya River decreases as 30 - 50% after 1975. Furthermore, sediment transport rates decrease 50 - 53% after the construction of the Gökçekaya Dam. There is also some degradation in the riverbed. With the measurements of cross-section of Lower Sakarya River every 4 km the longitudinal sections of river have been obtained. Comparing the profile of the river with that of the river in 1965, parametres of the bed load and suspended load formulas have been examined and the most suitable one is determined for the Lower Sakarya River. xv