ÖZET Anahtar Kelimeler : Enerji sistem harmonikleri, harmonik kaynakları, harmonik bozulmalar, harmoniklerin etkileri, reaktif güç kontrol röleleri, güç faktörü, enerji kalitesi, harmoniklerin güç faktörü ile ilişkileri, harmoniklerin reaktif güç kontrol rölelerine etkileri Çağımızın vazgeçilmez enerji türü olan elektrik enerjisi, bir çok problemi de beraberinde getirmektedir. Elektrik enerjisinin daha verimli kullanılabilmesi için, enerji kalitesi kavramı ortaya çıkmaktadır. Enerji kalitesindeki bozulmaların en önemlilerinden biri olan harmonikler, günümüzde kullanımı hızla artmakta olan yan iletken teknolojisinin, şebekelere kattığı doğrusal olmayan yükler nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Harmoniklerin tanmabilmesi için öncelikle etkilerinin bilinmesi ve bunlara göre önlemler alınması gereklidir. Bu çalışmada, 2. bölümde harmoniklerle ilgili tanımlamalar, analiz ve hesaplama yöntemleri, 3. bölümde harmoniklerin ortaya çıkış sebepleri ve şebekelerdeki harmonik kaynaklan, 4. bölümde harmoniklerin neden olduğu temel bozulmalar, 5. bölümde harmoniklerin güç faktörüyle ilişkileri, 6. ve 7. bölümde reaktif güç kontrol röleleri ve harmoniklerin reaktif güç kontrol rölelerine etkilerinin analizi verilmektedir. Bu deneysel çalışma ve analizler göstermiştir ki, harmoniklern yol açtığı bozulmalar sistemde önemli bir problemdir. Bu nedenle, harmoniklerin zararlı etkilerinin bilinmesi ve üretici firmalar tarafından gereken önlemlerin alınması gereklidir. Ayrıca sistemdeki her bir donanım için harmonik seviyelerinde bir sınırlama getirilmelidir. xıı
THE EFFECTS OF POWER SYSTEM HARMONICS ON REACTIVE POWER CONTROL RELAY SUMMARY Keywords: Power system harmonics, Harmonic sources, harmonic distortions, Harmonic effects, Reactive power control relays, power factor, Power quality, Relations between harmonics and power factor, Effects of harmonics on power control relays Indispensable energy type of our modern age "Electric Energy", also brings out a lot of problems. For more efficient use of Electric Energy, concept of Power Quality has appeared. Harmonics as one of the most important factors in Power Quality distortions come out because of the extremely non-linear load injection of the extending usage of semiconductor technology to the network. To identify the harmonics, their effects should be known and precautions should be taken on them. In this study, following explanations may be found; definitions, analysis and calculation methods on harmonics in Chapter 2, reasons that cause harmonics and sources of harmonics in networks in Chapter 3, basic distortions due to harmonics in Chapter 4, relations between harmonics and power factor in Chapter 5, explanation of reactive power control relays and effects of harmonics on power control relays in Chapter 6 and Chapter 7. These experimental study and analysis point out that distortions caused by harmonics are important problems on Electric Energy Systems. Therefore harmful effects of harmonics should be known and required precatuions should be taken by the manufacturer companies. Furthermore harmonic levels should be limited for each accessory in the system. xin
