ÖZET Anahtar Kelimeler: Egzoz emisyonları, Hava kirliliği Nüfusu yoğun olan şehirlerde hava kirliliği söz konusudur. Bu kirliliğin temel nedeni taşıt araçlarıdır. Büyük şehirlerdeki hava kirliliğinin %60'ı benzin ve dizel motorlarından kaynaklanmaktadır. Dolayısı ile egzoz emisyonları önemli olmaktadır. Motorların verimli çalışmaları zararlı egzoz emisyonlarını azaltmaktadır. Arızalı motorların emisyonları ise havayı kirletmektedir. Bu çalışmada, buji ateşlemeli motorların ayar ve bakımları dikkate alınmıştır. Bazı ayar değerlerinin egzoz emisyonlarına etkileri deneysel olarak incelenmiştir. Buji tırnak aralığı, avans değerleri, hava fazlalık katsayısı, motor sıcaklığı gibi değerlerin etkileri araştırılmıştır. Araçların şehir içindeki hareketleri esas alınmıştır. Düşük hız ve rölantide çalışma durumu deneysel çalışmaya örnek olmuştur. Şehir içi trafiğinde seyreden çok sayıda aracın egzoz emisyonları ölçülmüştür. Sonuçları, deneysel çalışma ile karşılaştırılmıştır. Çalışmanın teorik kısmında; Motorlu taşıtların emisyon kaynakları, egzoz emisyonlarının oluşumu, emisyonların sağlığa zararları sunulmuştur. Avrupa Topluluğu ve ABD'deki emisyon sınır değerleri tablolar halinde verilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar değerlendirilmiş, motor ayar ve bakımlarının emisyonları olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. xli
THE ANALYSIS OF PARAMETERS AFFECTING EXHAUST EMISSIONS FROM INNER-CITY VEHICLES - SUMMARY Key words: Exhaust emissions, Air pollution Air pollution prevails in crowded cities. Motor vehicles are the prime suspects for this pollutioa %60 of the air pollution in big cities is coused by petrol and diesel engines. Therefore, exhaust emissions are of great importance. Engines with high efficiency tend to reduce these hazardous emissions, whereas engines that are not in good working order pollute the air. In this study, the effect of engine tune-up and of engine maintenance on exhaust emissions has been experimentally investigated by taking petrol engines into consideration. The parameters investigated include spark- plug gap, advance values, excess air- ratio and engine temperature. The study is based on the condition that motor vehicles are used in the city. Therefore in the experiment, low speed and idle conditions have been investigated. Exhaust emissions of several motor vehicles used in the city were measured and the results obtained were compared with those of experimentaL In the theoretical section of the study, reasons for motor vehicle emissions, formation of exhaust emissions, health hazards caused by emissions were presented. Permissible emission limits in European Union and USA were presented in table. Evolution of the experimental results showed that improper engine tune-up and poor maintenance increased exhaust emissions. xiii
