ÖZET Anahtar kelimeler: Çevre kirliliği, fosfat giderimi, adsorpsiyon, adsorpsiyon izotermleri, kırmızı çamur, arıtma çamuru, uçucu kül. Sulardaki en önemli kirleticilerden biri de deterjan yapımında, tarım ilaçlarında, suni gübrelerde v.b. kullanılan fosfat iyonudur. Bu çalışmada arıtma çamuru, uçucu kül ve kırmızı çamur kullanılarak sulu çözeltilerden adsorpsiyon yöntemi ile fosfat iyonlarının giderilmesi çalışılmıştır. Çalışmada adsorpsiyon üzerinde, fosfat konsantrasyonu, adsorban konsantrasyonu, karıştırma hızının etkisi, pH, karıştırma süresi ve sıcaklığın etkisi incelenmiştir. Böylece sulu çözeltilerde bulunan fosfat iyonunun arıtma çamuru, uçucu kül kırmızı çamur kül ile maksimum adsorbansları farklı parametrelerde araştırılmıştır. Langmuir ve Freundlich izotermleri için adsorpsiyon parametreleri belirlenmiş ve tartışılmıştır. xıv
Keywords - Environment pollution, phosphate removal, adsorption, adsorption izoterms, active mud, fly ash, red mud. One of the most polluting agent production ion used in detergent production, agricultural drugs and artifical fertilizer, etc.In this study, removal of phosphate from aqueous solutions has been examined with adsorption method by using active mud,fly ash and red mud. In the experiments, the effects of parameters such as initial phosphate concentration, active mud, fly ash and red mud concentration, stirring speed, pH, mixing time and temperature on the adsorption efficiency vere investigated. Thus, maximum adsorptions of phosphate ions in aqueous solutions with active mud, fly ash and red mud were investigated at different parameters. xv
