ÖZET Anahtar kelimeler: Bentonit, adsorpsiyon, asit boya, bazik boya, reaktif boya, tekstil atık suyu, izoterm. Bu çalışmada Asit Sarı N7GL, Asit Kırmızı N2RBL, Bazik Kırmızı 2L, Metilen Mavisi, Reaktif Sarı RR, Reaktif Kırmızı BB boyar maddelerinin bentonit ile adsorpsiyonu; tanecik boyutu, pH, karıştırma süresi, karıştırma hızı, ilk konsantrasyon, adsorban kütlesi ve sıcaklık parametreleri incelenmiştir. Böylece, boyaların maksimum adsorpsiyonları için optimum şartlar tespit edilmiştir. Langmuir ve Freundlich izotermleri için adsorpsiyon parametreleri belirlenip tartışılmıştır. Çalışma sonunda, adsorpsiyon kütlesi ve sıcaklığın adsorpsiyon üzerinde fazla etkisinin bulunmadığı saptanmıştır. Tanecik boyutunun adsorpsiyona etkisi incelendiğinde en yüksek adsorpsiyon kapasitesini AS-N7 ve BK-2L için 75-90 Hm, AK-N2, MM ve RS RR için 53-75 um, RK BB için -53 um boyutundaki bentonit tanecikleri göstermektedir. pH in adsorpsiyona etkisi incelendiğinde; AS- N7 için pH 3,8; AK-N2 için pH 4,5; BK-2L için pH 10,0; MM için pH 12,2; RK BB için pH 12,1 ve RS RR için pH 1 1,7'de adsorpsiyon kapasitesinin iyi olduğu sonucuna varılmıştır. İlk konsantrasyon artışıyla, adsorban kütlesinin sabit tutulmasına rağmen adsorplanan boya miktarında lineer bir artış gözlenmiştir. Kullanılan boyar maddelerin adsorpsiyon sırasında 90,120 ve 150. dakikalarda dengeye geldiği ve renk giderimini sağladığı görülmüştür. İzoterm sabitleri incelendiğinde, adsorpsiyon prosesinin Langmuir ve Freundlich izotermlerine uyduğu, ancak Freundlich izotermine daha iyi uyduğu görülmüştür. Sonuç olarak uygun işlemler gerçekleştirildikten sonra, bentonitin asit, bazik ve reaktif boyaların giderilmesinde adsorban olarak kullanılabileceği gözlenmiştir. XVI
THE ADSORPTION OF DYES ONTO BENTONITE Key words: Bentonite, adsorption, acid dye, bazic dye, reactive dye, textile wastewater, isotherm. In this study, the adsorption of acid dyes, Acid Yellow-N7GL and Acid Red- N2RBL, bazic dyes, Bazic Red-2L and Methilene Blue, reactive dyes, Reactive Yellow RR and Reactive Red BB, onto bentonite were investigated by changing the parameters which include particle size, pH, agitation time and rate, initial concentration, adsorbent mass and temparatüre. So, the optimum conditions for maximum dye adsorption were determined. The adsorption parameters for Langmuir and Freundlich isotherm models were found and discussed. At the end of the study, it was found hat adsorbent mass and temperature didn't effect so much on adsorption. When the effect of particle size on the adsorption was examined, that the particle sizes had the highest adsorption capasity were found to be 75-90um, 53-75um and -53um for AY-N7 and BR-2L; AR-N2, MB and RY RR; RR BB, respectively. When the effect of pH on the adsorption was studied, it was concluded that the adsorption capasities were good at pH 3,8 for AY-N7, at pH 4,5 for AR-N2, at pH 10 for BR-2L, at pH 12,2 for MB, at pH 12,1 for RR BB and at pH 11,7 for RY RR. It was observed that although adsorbent mass was constant, the amount of adsorbed dye increased linearly, while initial dye concentration increased. The adsorbed amounts of dyes increased with increase in time and reached the equilibrium at the various time such as 90, 120 and 150 mins. It was also seen that bentonite was provided enough color removal. When the isotherm constants were examined, it was seen that adsorption proceses fit both Langmuir and Freundlich isotherm models. As a result, after the suitable processes, it was observed that bentonite can be used to remove acid, bazic and reactive dyes as an adsorbent. xvii
