ÖZET Anahtar Kelimeler : Zeolit A, sentez, kristal büyütülmesi Endüstride kullanılan minerallerin önemli gruplarından biri olan zeolitler alkali ve toprak alkali metallerin sulu alümina silikatları olarak tanımlanmaktadır. Mineral türü olarak 1750'lerden bu yana bilinmesine rağmen kristal yapıları ancak 1930'larda çözümlenebilmiştir. Zeolitlerin kanal çaplarından daha küçük boyutlu olan molekülleri adsorplayabilmeleri, iyon değiştirme, dehidratasyon özellikleri ve katalitik özellikleri nedeniyle endüstriyel uygulama alanları ortaya çıkmıştır. Endüstride geniş uygulama alanlarının ortaya çıkması ve zeolitlerin sadece volkanik çatlak ve boşluklarda bulunduğunun bilinmesi üzerine araştırmacılar zeolitin yapay olarak üretimi üzerinde çalışmışlardır. Günümüzde 150'den fazla yapay zeolit minerali bulunmaktadır.Bunlardan en çok kullanılan zeolit A, deterjanlarda fosfat tozları yerine kullanılmaktadır. Böylece zeolit toksit olmayan, hayvan ve bitki hayatının sürdürülmesi için çevre üzerinde negatif etkiye sahip olan fosfatların oluşturduğu çevre kirlenmesini en aza indirmiştir. Bu çalışmada zeolit A sentezi hidrojel prosesi uygulanarak, AICI3.6H2O-'dan elde edilen alüminat çözeltisi, Ege Kimya A.Ş.'den temin edilen Na2O: 8,59 %w, SİO2: 27,90 %w bileşimindeki sodyum silikat çözeltisi ve NaOH reaktifleri kullanılarak yapılmıştır. Sonra zeolit A kristallerinin büyütülmesi üzerine sentez sıcaklığı, organik madde (triethanolamin) ilavesi ve kristallendirme süresinin etkisi incelenmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda sentez sıcaklığının arttırılması ve kristallendirme süresinin uzatılmasının zeolit A kristallerinin boyutunu büyüttüğü görülmektedir.
GROWN OF ZEOLITE A CRYSTALS Keywords : Zeolite A, synthesis, crystal grown Zeolites are one of the most important groups of minerals used in industry, described as hydrous alumina silicates of alkaline earth alkaline metals. In spite of the fact that zeolites have been known as mineral since 1750 their crystal structure could be analyzed through out the 1930. Application of zeolite in many industrial area has appeared as a result of their ion exchange properties, catalytic properties, dehydration properties and ability to absorb molecules smaller than their own channel radius. It is known that zeolites have had wide application areas in industry and have existed in volcanic cracks and spaces. Therefore scientists have been working about production of synthetic zeolite. Nowadays zeolite A, which is mostly used synthetic zeolite is used in detergent industry instead of phosphate salts so that zeolite, non-toxic, decreases environmental pollution to minimum level due to using of phosphate that has harmful effect on the life of plants and animals. In this research, zeolite A synthesis have been applied to hydrogel process. Alumina solution have been obtained from AICI3.6H2O, sodium silicate solution (Na20:8,59 %w, SiO2:27,90 %w) obtained from Ege Kimya A.Ş. and NaOH reagents have been used in this process. After effect of synthesis temperature, adding organic material (triethanolamine) and time of crystallization have been searched for growing zeolite A crystals. According to researches conducted, it is clear that increasing synthesis temperature and time of crystallization have grown up the dimension of the zeolite A crystals. XI
