ÖZET Anahtar Kelimeler: Sıkıştırma döküm, Çinko- Alüminyum alaşımları, sertlik, çekme gerilmesi, Hall-Petch eşitliği ZA alaşımları günümüzde bir çok alanda bazı Al alaşımları, dökme demir, pirinç ve bronz gibi diğer konvansiyonel döküm alaşımlanmn yerine kullamlmaktadır. Bunun sebebi olarak ZA alaşımlanmn iyi dökülebilirliğe, yüksek mukavemete ve iyi aşınma özelliklerine sahip olması ve mukavemet/ağırlık oranının yüksek olması gösterilebilir. Bu alaşımların üstün mekanik özellMerinin yanında sundukları en önemli avantajları hemen hemen bilinen bütün döküm yöntemleri ile başarılı bir şekilde dökülebilmeleridir. Bu çalışmada; ZA-12 alaşımına Ti-B (Titanyum bor) alaşım elementinin etkisi incelenmiştir. Saf ZA-12 ve Ti-B katkılı ZA-12 alaşımlarının metalografîk çalışmaları yapılmış, çekme (sıcak çekme, ısıl işlem sonrası çekme), sertlik (Brinell sertlik, Vickers sertlik) gibi mekanik özellikleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlardan; alaşımlardaki (saf ZA-12 ve Ti-B ilaveli ZA-12 alaşımları) "% Ti-B oranının artışının mekanik özellikleri (sertlik, çekme) artırdığı, ısıl işlem süresi artışının da mekanik özellikleri düşürdüğü görülmüştür. Ayrıca ısıl işlem görmemiş numunelerin çekme gerilmelerinin ısıl işlem görmüş numunelere göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Investigation of Effects of Ti-B Additives on Mechanical Properties of ZA12 Alloy Produced by Squeeze Casting Summary Keywords: Squeeze Casting, Zn-Al Alloys, Hardness, Hall-Petch Equality. At present, ZA alloys are used in many areas/applications instead of conventional casting alloys such as Al alloys, brass, bronze and cast iron alloys. This is reason that ZA alloys have good cast ability, high strength; good wear resistance and high ratio of strength to weight. The most important advantage of ZA alloys, in addition to its superior mechanical properties, is to be cast by all of common casting methods. In this study, it was investigated the effect of Ti-B alloying elements on ZA-12 alloy. Metallographic studies of pure ZA-12 and ZA-12 with Ti-B additives were carried out and their mechanical properties, such as tensile strength and hardness, were studied. It was seen from the experimental result that in creasing in quantity of Ti-B in ZA-12 alloys increased mechanical properties (hardness and tensile strength) and increasing of heat-treatment time decreased mechanical properties. It was also concluded that the tensile strength of heat-treated samples was lower than that of non-heat-treated samples. XI
