ÖZET Anahtar kelimeler: Rodyum, sıvı membranlar, solvent ekstraksiyonu, TBP, kalay (D) klorür, asidik çözeltiler. Son yıllarda moleküler kanşımlann ayrılması için yan geçirgen membranlann kullanılmasında önemli gelişmeler olmuştur. Mikrofiltrasyon, ultrafiltrasyon, ters osmoz, dializ ve elektrodializ en önemli membran ayırma prosesleri olarak kabul edilmiştir. Bununla beraber bu polimerik membranlann genellikle düşük akı ve seçiciliğe sahip olmalan dezavantaj teşkil etmiştir. Yapılan çalışmalar daha etkin ve daha seçici membran ayırma proseslerini geliştirmeye yöneliktir. Sıvı membranlar polimerik membranlann bazı kalıcı mahzurlarım ortadan kaldırmak için ümit vadeden bir teknoloji olarak ortaya çıkmıştır. Sıvıların polimerlerden daha yüksek difüzyon katsayılarına sahip olmalarından dolayı sıvı membranlann akılan oldukça yüksektir ve bunun sonucu olarak da çok daha az sayıda kademeyi gerektirir. Sıvı membran teknolojisi hidrokarbonlann ayrılması, atıksu antant, hidrometalurji dahil, çeşitli endüstriyel uygulamalarda çok iddialı bir konuma sahiptir. Buna ilaveten sıvı membranlar biyotıp, biyokimyasal ve nükleer atık işleme gibi uygulamalarda çok iddialı görünmektedirler. Rodyumun ayrılması ve saflaştırılması, klorür esaslı çözeltilerdeki rodyumun kompleks kimyası sebebiyle, değerli metallerin saflaştırılmasında en zor uygulamalar arasındadır. Rodyumun asidik çözeltilerden emülsiyon tipi sıvı membran tekniğiyle ekstraksiyonu deneysel olarak incelenmiştir. Rodyumun sıvı membranlardan geçişini etkileyen önemli parametreler ile bunların ayırma işlemi üzerine olan etkileri araştınlmıştır. Bu parametreler çözücü tipi, yüzey aktif madde tipi ve konsantrasyonu, ekstraktant tipi ve konsantrasyonu ile besleme ve sıyırma fazlanndaki HC1 konsantrasyonudur. XIII
EXTRACTION OF RHODIUM FROM DILUTE AQUEOUS SOLUTINOS BY LIQUID MEMBRANE TECHNIQUE SUMMARY Keywords: Rhodium, liquid membranes, solvent extraction, TBP, stannous chloride, acidic media. In recent years a number of significant developments in the use of semipermeable membranes for the separation of molucular mictures have appeared. Mcrofiltration, ultrafiltration, reverse osmosis, dialysis, and electrodialysis have been accepted as the most impotant membrane separation processes. However, these polymeric membrabes have generally suffered from low transmembrane flux and selectivity. Attention has recently been addressed to developed more efficient and more selective membrane separation processes. Liquid membranes have been recognized as one promising technology to overcome some of the inherent drawbacks of the polymeric membranes. The fluxes of liquid membranes are very high because the liquid offers much higher diffusivities than do the polymers, as a result it requires fewer number of stages. Liquid membrane technology is very promising for a variety of industrial applications including the separation of hydrocarbons, hydrometallurgy, and wastewater treatment. In addition liquid surfactant membranes have potential uses for biomedical, biochemical and nuclear waste processing applications. The separation and purification of rhodium is among the most difficult areas in precious metal refining due to complex chemistryof rhodium in chloride-based solutions. The application of emulsion liquid membrane technique to the extraction of rhodium from the acidic solutions is examined. The important variables governing the permeation of rhodium through liquid membranes and their effects on the separation process are studied. These variables are the solvent type, surfactant type and concentration, carrier type and concentrations, and HC1 concentrations in both feed and stripping phases. XIV
