ÖZET Anahtar Kelimeler: Fren, Balata, Metal, Anafaz, Kompozit, Hibrid, Grafit, Boksit. İnsan yaşamında vazgeçilmez olan malzeme, geçmişten günümüze sürekli gelişmektedir. Bu tez çalışmasında da, var olan ve kullanılan geleneksel malzemelerin yerine daha üstün özelliklere sahip yeni bir tür malzeme üretilmiştir. Günümüzde otomobillerde kullanılan organik ticari fren balatası, kolay üretilen ve ucuz bir malzemedir. Bunun yanında çevreye verdiği zarardan dolayı da alternatif fren balatası malzemelerinin geliştirilmesine gereksinim duyulmaktadır. Bu çalışmada toz metalürjisi yöntemiyle üretilmiş bakır hibrid metal anafazlı kompozit fren balatasının aşınma ve mikroyapı özellikleri incelenmiştir. Deneylerde kullanılan hibrid metal anafazlı kompozit malzemesi bakır anafazdan ve grafit, boksit takviyesinden meydana gelmiştir. Her bir bileşenden farklı oranlarda kullanılarak 13 adet deney numuneleri üretilmiş ve kullanılmıştır. Mikro yapı çalışmaları sonucunda bakır anafazını takviye eden boksit ve grafit partiküİlerinin aşınma performansım artırdığı gözlemlenmiştir. Genel olarak, %5 boksit ilavesi ve %10 grafit takviyesi üretilmiş malzeme diğer hibrid kompozitlerle karşılaştırıldığında en iyi aşınma performansına sahip olmuştur. o, xv
THE PRÖDUCTIÖN AND FRICTIONOF SUMMARY Keywords: Brake, Pad, Metal, Matrix, Composite, Hybrid, Graphite, Bauxite Materiais that are indispensabîe in human life are continuously developing and better everyday. in this study, a new type of materiaî has been produced wbich has superior properties when compared with commercial traditionai nıaterials. Nowadays, organic commerciai brake pad material that used in automobiles is very cheap and easy to produce. However, because of its harmfui efFects to environment, there is need to expSore new types of materials for îhe brake pad applications. in this study, a copper hybrid metal maîrix composite has been produced by using powder metaîlurgy techniques and wear and microstructure properties are evaîuated, Hybrid metaî matrix composites that have been used in this study are composed of copper nıatrix, graphite and bauxİte reinforcements. 13 sanıpies have been produced and used for each constituent at different rates. Microstructural investigations showed that the reinforcing phases of bausite and graphite particîes increased the wear performance of the Cu matrix, in general, 5% bauxite addition and 10% graphite reinforcing produced best wear performance away the produced hybrid composites.