Türkiye akarsu verimlerinin küme analizi ile sınıflandırılması

Abstract

ÖZET Anahtar kelimeler: Akarsu verimleri, havza verimleri, sınıflandırma, hiyerarşik küme analizi, Türkiye akarsuları. Bir havzada veri eksikliği durumunda hidrolojik homojenlik sık sık kabul edilir ve komşu havzalardan veri kullanımı için hidrolojik analizler yapılır. Bu yüzden, havzaların hidrometeorolojik homojenliğe dayalı bir sınıflandırmaya ihtiyacı vardır. Bu çalışmada, Türkiye akarsuları hidrolojik homonjenlik yönünden küme analizi ile sınıflandırılmıştır. 26 akarsu havzası üzerinde alman 1410 istasyonun aylık ortalama verimleri (m3/s/km2) kullanılmıştır. Burada, kümelerin homojen olması, aynı kümeye ait elemanların kendi içinde benzer, farklı kümeye ait elemanlarla benzer olmaması ve en anlamlı grupların oluşturulması hedeflenmiştir. Hiyerarşik küme analizi yöntemi kullanılarak küme sayısı bulunmuştur. Türkiye akarsu havzaları 6 homojen bölgeye ayrılmış ve Türkiye'nin verim dağılım haritası elde edilmiştir. Verim dağılımlarının yağış dağılımlarına çok benzer olduğu görülmüştür. Bu çalışmanın sonucunda elde edilen verim haritası su kaynaklan projelerinin geliştirme çalışmalarında faydalı olacaktır. XV

CLASSIFICATION OF RIVER YIELDS IN TURKEY WITH CLUSTER ANALYSIS SUMMARY Keywords: River yields, watershed yields, classification, hierarchical cluster analysis, Turkey rivers. Hydrological homogeneity is often assumed whenever there is lack of data in a basin and hydrologic analysis is carried out utilizing the data from neighboring basins. Hence, there is a need for clustering of basins based on hydrometeorological homogeneity. In this study, Turkey Rivers were classified by the cluster analysis on the basis of hydrological homogeneity. Monthly average yields (m3/s/km2) of 1410 stations on 26 river watersheds were used. It is aimed that the clusters to be homogeneous, the elements of the same cluster to be similar while they are not similar to those of a different cluster and the most meaningful groups to be made. The cluster number was found by using the hierarchical cluster analysis method. Turkey river basins were separated into 6 homogeneous regions and the yield distribution map of Turkey was obtained. It is shown that the yield distributions are very similar to rainfall distributions. The yield map generated as a result of this study will be useful in improvement studies of water resources projects. XVI