ÖZET Anahtar Kelimeler: Yaşam Riskleri, Finansal Değerleme, Bütçe Projeksiyonu, Hanehalkları, Markov Zincirleri, Simülasyon. Çalışmanın amacı, hanehalkları açısından sağlık risklerinin getirdiği maliyetlerin incelenmesi; Türkiye, kent, lor ve gelir grupları bazında hanelerde ihtiyaç duyulan hayat sigortası teminat değerlerinin yaklaşık olarak belirlenmesidir. Sosyal Güvenlik kurumlarının günümüz itibariyle yaşadıkları sorunlar ve gelecekte yaşanılması beklenilen daha büyük sorunlara bağlı olarak hanehalklarının hayat sigortaları konusunda bilinçlendirilmesine yardımcı olacak bir kaynak oluşturulması hedeflenmiştir. Yaşam riskleri (sağlık ve kazanç riskleri) için ayrı Markov zinciri modelleri oluşturulmuş ve bu yapıları esas alan bir simülasyon uygulaması hazırlanmıştır. Hanehalklarının sağlık, kazanç risklerine bağlı kayıpları (sağlık maliyetleri ve gelir kayıpları) ve hanehalkı bütçesi finansal değerlemeleri yapılmaktadır. Elde edilen maliyet değerlerinin hanehalkının yaşam standardının korunabilmesi için gerekli teminat değerleri olduğu varsayılmaktadır. Belirtilen maliyetleri etkileyecek ekonomik gösterge (sağlık enflasyonu, kazanç artış oram, yatıran getirişi oram, kredi faizi oram) unsurlar enflasyondan arındırılmış olarak farklı senaryolar içerisinde yapıya dahil edilmiştir. Bu değişkenlerin sonuçta yarattıkları farklılıklar karşılaştırmalı şekilde sunulmaktadır. xıı
FINANCIAL ASSESSMENT OF BUDGETS OF FAMILIES FROM DIFFERENT INCOME GROUPS WITH RESPECT TO LDJE RISKS SUMMARY Keywords: Life Risks, Financial Assessment, Budget Forecast, Family Groups, Markov Chains, Simulation. The subject of this work is to study the costs of health risks on behalf of families so as to determine approximate benefits values of life insurance required within family groups with respect to Turkey, urban, rural divisions and income groups. Due to contemporary and expected future problems of Social Security institutions, formation of a reference which will help family groups increase their common sense on life insurance is targeted. Separate Markov chain models for life risks (health and income risks) are developed and a simulation application based on these structures is prepared. Losses (health expenses and income losses) and budget of families are assessed in financial terms. The output cost values obtained are assumed to be the required benefit values that may protect the life standards of the families. Economical indicator items (health expense inflation, wage increase rate, rate of return, credit interest rate) that may affect the costs stated are embedded in the model structure in real terms within different scenarios. The differences on the results related to these variables are presented comparatively. xiu
