ÖZET Anahtar Kelimeler: Sakarya, Sakarya İli Kum- Çakıl Ocakları, Çevre ve Kum Marmara bölgesinin Kuzeydoğu bölümünde yer alan Sakarya 29,57,53 doğu meridyenleri ve 40,17,41,13 kuzey pareleri arasında yer almaktadır. Kendi adı ile anılan ovanın güney batı kenarında kurulmuş olup tarihi İstanbul -Anadolu yolunun Sakarya Irmağını aştığı noktada bir köprü başı ve kavşak konumuna sahiptir. İl toprakları yönetsel açıdan doğudan Bolu'nun; Göynük, Mudurnu, Düzce ve Akçakoca, güneyden Bilecik'in Gölpazarı ve Osmaneli batısından ise Kocaeli 'nin; Kandıra, Merkez ve Gölcük İlçeleri, kuzeyden ise Karadeniz İle çevrilidir. Sakarya İlinin gelişen ekonomisine paralel olarak ilerleyen kum-çakıl sektörünün sorunlarını, çevreye verdiği zararları, işletme yöntemlerini, ruhsat işlemleri ve bu konulardaki çözüm önerilerimizi sunduğumuz tezimizin ana teması başlığından da anlaşılacağı üzere sektörün mevcut durumu ve çevreyle etkileşimleridir. İlimizde 1960 lı yıllardan beri gelişmekte olan kum-çakıl sektörü bugün ilimiz açısından ciddi sorun haline gelmiştir. Sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde sektörün çevreyle olan dengesini kurma amacıyla hazırladığımız çalışmanın sorunların çözümünde yararlı bir kaynak olacağı kanaatindeyiz. Bölüm 1 de genel anlamda kum çakıl sektörünün durumu ve ilimiz için önemine değinilmiştir. Bölüm 2 de Sakarya ilinin genel yapısı hakkında coğrafi durumu, yüzey şekilleri, iklimi, hidrojeolojik özelliklerijeolojisi, arazi kullanımı ve sosyo ekonomik özellikleri hakkında genel bilgi verilmiştir. Bölüm 3 te Sakarya İli kum çakıl sektörünün mevcut durumu, sektörün karşılaştığı sorunlar ve sektörden kaynaklanan çevresel zararlar derinlemesine irdelenmiştir. Bölüm 4 te Kum çakıl sektörünün mevcut durumunun değerlendirmesi yapılmış, çevreyle olan etkileşimi incelenmiştir. Bölüm 5 te bütün toplanan veriler mevcut durum ve potansiyel ortaya konmuş sorunlar ele alınmış, sorunlar üzerindeki çözüm önerilerimizi sunmuş bulunmaktayız. vıı
SAKARYA (PROVINCE'S) SAND AND PABBLE MINES INVENTORY (SECTOR'S PROBLEMS INTERACTIONS WITH ENVIRONMENT AND ANSWER SUGGESTIONS) SUMMARY Keywords: Sakarya, Sakarya (Province's) sand and pebble mines, environment and sand Sakarya is situated in the North-East of Marmara region and it is located between 29, 57, 53 East meridians and 40, 17, 41, 13 North paralells. Sakarya was settled in the South West side of the plain called with is name and his a crossroads and bridgehead position where Historical İstanbul-Anadolu road pass over Sakarya River in this point. The lands of the province as administration surrounded from East Bolu; Göynük, Mudurnu, Düzce and Akçakoca and from South Bilecik (Gölpazan) and Osmaneli and in the West Kocaeli, Kandıra Merkez and Gölcük districs, and from North it is surrounded from Black-Sea. It can be understood from our main title that as paralel of Sakarya progressing economy the other side progressing sand and pebble mines sector's questions and their damages for environment, business methods, authorization affairs and our solution offers and the present situation of the sector have been examinging, in addition their reciprocal influence with surroundings. Developing sand and pebble sector in our province since 1960 for this day it is a serious questions for our province. We hope that our study will be an essential source for progressing development to establish the balance with environment and it will be a necessary and useful source. In the part 1 in general sense the general situation of the sand and pebble sector and its importance for our city was explained. In the part 2 the geographical situation about general structure of Sakarya, superficial forms, climate, hydro geologic particularities and its geology, land usage, and social economical particularities were explained. The part 3 the present situation of sand and pebble of Sakarya, the problems of sector and environmental damages coming from sector were profoundly examied. In the part 4 the present situation of sand and pebble sector evaluation was made, and interactions with environment were examined. The part 5 all the collected data and the present situation and potential were evaluated and our solution offers about the questions were presented. vin
