ÖZET Anahtar Kelimeler: Bilgisayar, Derleyici, Makine Dili, Simple Dili, Simpletron. Programlama dilleri, insanların algoritmaları bilgisayarlarda uygulayabilmek için kullandıkları gösterim şeklidir. Günümüzde yüzlerce programlama dili mevcuttur. Bu diller, insanların konuşma diline veya makinelerin anlayabileceği makine diline yakınlık derecesine göre birbirinden farklılık gösterirler. Yüksek seviyeli programlama dilleri, makine diline uzak, insan diline yakın dillerdir. Üstün programlama tekniklerine sahip bu diller, anlaşılabilirlik, doğallık, taşınabilirlik ve verimlilik gibi nedenlerden dolayı programcılar tarafından tercih edilirler. Yazılan programlan çalıştıracak olan makineler, sadece o makine için geliştirilmiş makine dilinde yazılmış programlan anlayabilir ve çalıştırabilirler. Fakat, O'lar ve 1 'lerden oluştuğu için, makine dilinde program yazmak oldukça zor, sıkıcı ve zaman alıcı bir iştir. Bu dezavantaj lanndan dolayı, yüksek seviyeli programlama dillerinde yazılmış programlan makine diline çeviren, "derleyici" adı verilen dil dönüştürücüler geliştirilmiştir. Bu tez çalışmasında, derleyicilerin yapısı, görevleri, görevlerini yerine getirme aşamalan ve derleyicilerle ilgili diğer hususlar anlatılmıştır. Aynca uygulama olarak, Türkçe komutlara sahip yüksek seviyeli bir programlama dilinde yazılan programlan, yazılım temelli simülasyon ile oluşturulan "simpletron" isimli bir makinenin, makine diline çeviren bir derleyici hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra, derlenen programlan çalıştırabilmek amacıyla, bu makine için bir simulator yazılımı geliştirilmiştir. IX
IMPLEMENTATION OF A TURKISH APPLICATION DEVELOPMENT TOOL AND ITS COMPILER SUMMARY Keywords: Computer, Compiler, Machine Language, Simple Language, Simpletron. Programming languages are the way of implementing algorithms on computers. Nowadays, there are hundreds of programming languages. These languages differ from each other according to the degree of closeness to the natural language or mathematical language, or to the machine language. High-level programming languages are closer to the natural language than machine language. These languages support advanced programming techniques and are preferred because of some reasons like understandability, naturalness, portability and efficiency. Machines that are used to execute programs can only understand and execute programs written in machine language, which is developed specifically for that machine. But, since the machine language consists of Os and Is writing programs in that language is hard, boring and takes too much time. Because of these disadvantages, translators which are called "compiler" were developed for translating high-level languages to machine language. In this study, structure, tasks and phases of compilers and other compiler-related topics were examined. Moreover, a high level language which have Turkish commands were introduced, and a compiler which translates programs written in this language to the machine language of a software-simulation based computer called "simpletron" were developed. Also, the simulator of this machine was implemented for executing the compiled programs.
