ÖZET Anahtar kelimeler: Sürtünme, Aşınma, Dolgu kaynağı, Isısal Spreyleme, Taşıyıcı Teker. Tanklarda ve diğer paletli araçlarda en önemli mekanik unsurlardan biri de yürüyen aksamlandrr. Bu aksamın başlıca ana parçalan taşıyıcı tekerler ve paletlerdir. Tankların hareketi esnasında, taşıyıcı tekerler ve tekerler arasında hareket eden palet yön çatalları birbirine sürtünerek aşınmaya maruz kalırlar. Aşman teker yan yüzeylerinin ve yön çatallarının belli bir aşınma sonunda, tekrar kullanılabilmesi için onarımı, bu parçaların sık sık değiştirilmesi yerine en uygun çözüm olmaktadır. Aşınarak onarımı gereken taşıyıcı tekerlerin ana malzemesi Cu alaşımlı Al gövdeden kısmaktadır ve aşman yan yüzeyleri çelik tel püskürtme (Alevle tel püskürtme) yöntemi kullanılarak 3.5 mm kalınlığa kaplama yapılmış, bununla yanında palet yön çatalları da, AISI 4140 dövme çeliği malzemesinden imal edilmiş olup aşman yüzeylerine sert dolgu elektrotları kullanılarak elektrik ark kaynağı ile kaynak dolgusu yapılmıştır. Daha sonra gerek teker yüzeyi kaplaması, gerek kullamlmamış yeni palet yön çatalı ve gerekse kaynak dolgu yapılmış yön çatallarından ayrı ayrı aşınma ve çentikli darbe deney numuneleri elde edilerek laboratuar ortamında 2.5, 5, 10 ve 20 N' hık yüklere maruz bırakılarak aşınma deneylerine, -40 C ile +40 C ısılar arasında 10' ar derecelik aralarla kırılma deneylerine tabi tutulmuştur. Bu deneylerden elde edilen sonuçlar diyagramlarla desteklenerek, sürtünme katsayıları, numunedeki boyut ve hacim azalması, deney esnasında numunelerin sıcaklık değişimleri tespit edilmiştir. Bunlarla ilgili grafikler çizilmiş, aşınma deneyleri ile ilgili olarak ağırlık kayıpları, GEC Avery marka 10"4 hassasiyete sahip terazide deneyden önce ve sonra tartımlar yapılmak suretiyle tespit edilerek kaynaklı ve kaynaksız numunelere ait değerler mukayeseli grafikler halinde verilmiştir. Ayrıca deneysel çalışmalarda kullanılan esas malzemelerin, çelik püskürtme ve kaynak dolgu malzemelerinin mikro yapı ve sertlik değerleri ile aşınma numunelerinin Tarama Elektron Mikroskobunda ( SEM ) tespit edilmiş yüzey fotoğrafları deneysel sonuçlar bölümünde verilmiştir. xıu
THE INVESTGATION OF WEAR IN WALKING SET OF MILITERY TANKS SUMMARY Keywords: Friction, Wear, Fillet Welding, Arc Spraying, Wheel. The walking parts are the most important mechanical components in tanks and other wehicles having palettes. The major parts of these wehicles are carrying wheels and palettes. These wheels and direction forks interact each other during working. Hence, friction and wear occurs due to this interaction. Side surfaces of these parts are repaired by fiilet welding. Indeed it seems to be the most appropriate remedy for wear problem. The matrix phase of carrying wheels is Cu-based aluminium alloy. The worn side surfaces were fiiled with molten wire by means of Arc Spraying. The thickness of coating surface was 3,5 mm. The pallet direction forks were manufactured from AISI 4140 wrought steel and the welding process were performed by special fillet electrodes having middle hardness by electrical arc welding method. Then the pin- on-disc testing specimens were prepared from original new forks and welded forks. The pin-on-disc testings were performed under 2,5, 5, 10, and 20 N loads. The coefficient of friction, volumetric and longifudional losses were found and their graphs were drawn. The weight losses were measured by weight scale having 10"4 sensitivity. In addition, Charpy impact tests were done to weldet and original specimens in the range of -40 °C and +40 °C By using obtained data, the fracture energy vs. temparature diagram was drawn to obtain ductile-to- britle temparatüre range. Finally, the microstructures of base materyal, sprayed structure and fillet weldetspecimens were ewamined by Optical Microscope and scannig Electron Microscope (SEM) to observe the wear debris and friction behaviour. In addition the hardness values of all specimens were measured. XIV
