ISO 14000 Çevre yönetim sistemleri ve örnek bir uygulama

Abstract

Anahtar Kelimeler – Çevre ve Kalite Yönetim Sistemleri, İSO 14000 Günümüzde tüketici, ürün kalitesi tanımı içerisine “çevre” boyutunu da katmış durumdadır. Çevre bilinci gelişmiş tüketicilerde, çevreye zarar veren proseslerle üretilmiş ürünleri kullanmaktan kaçınma eğilimi gözlenmektedir. Tez çalışmamda öncelikle; TKY’nin günümüzdeki hızlı değişimlere ayak uydurabilmenin anahtarı olduğu ve bir ürünün dünya pazarına sunulabilmesinin koşullarından birisinin de kalite tanımı içerisinde önemi giderek artan çevre boyutu olduğundan hareketle, TKY ve ÇYS’nin entegre yürütülmesinin önemine dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Tez çalışmasının birinci bölümünde; toplam kalite ve çevre yönetim sistemlerinin doğuşu anlatılmış, İSO 14000 çevre yönetim sistemi standardı ile İSO 9000 kalite yönetimi standartları arasındaki benzer ve farklı yönler araştırılmıştır. Özellikle kalite tanımı içerisinde çevre boyutunun artan önemi ortaya konmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde; ÇYS’nin tarihi gelişimine, tanımına, faydalarına, sonuçlarına ve kuruluşlar için önemine değinilmiş olup, İSO 14000 standartlarının çevre yönetiminin çerçevesini “sürdürülebilirlik” prensiplerine göre belirlediği vurgulanmıştır. Türkiye’nin AB’ye girebilmesinde çevre yönetim sistemi standardının ne kadar önemli olduğuna dikkat çekilmiştir. Dünyada, Avrupa’da ve Türkiye’deki İSO 14000 sertifika sayılarına dikkat çekilmiş ve Türkiye’nin bu konuda ne kadar geride olduğu vurgulanmıştır. Çevre yönetim sisteminin amaçları, ÇYS’den etkilenen kuruluş fonksiyonları, işletmelerde sisteme kimlerin katılabileceği, ÇYS kurma aşamaları ve başlangıçta gözden geçirme konularına değinilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise; Aydın Örme’ de halen sürdürülen çevre yönetim sistemi çalışmalarından hareketle bu konuda yapılan çok ayrıntılı araştırmalar doğrultusunda İSO 14000 standardına uygun olarak ÇYS tasarlanmıştır. Tasarlanan ÇYS’de ; “çevre politikasından başlamak üzere, planlama ve operasyonlar, kontrol ve düzeltici faaliyetler” ve gözden geçirme faaliyetleri açısından aşamalı olarak ele alınmıştır.

Key Words – Environmental and Quality Management Systems, ISO 14000 Consumer of today has included the “environment” dimension in the definition of product quality. Consumers having a developed sense of environmental awareness stay away from using products produced in processes giving damages to the environment. In my thesis first; having in mind Total Quality Management as being the key of keeping in step with fast changes of today and knowing that environment dimension gaining importance in time is the condition of a product’s entrance in world market, importance of working out Total Quality Management and Environmental Management System together is tried to be expressed. In the first part of the thesis, the way total quality and environment management systems have come out is explained, and similarities and differences between ISO 14000 environmental management system standard and ISO 9000 quality management standard are searched. Especially the increasing importance of environment dimension in definition of quality is tried to be expressed. In the second part; definition, historical development, advantages, results, and importance of Environmental Management System for institutions is mentioned, and it is expressed that ISO 14000 standards determine frame of environmental management according to “sustainability” principles. Attention is tried to be attracted at the importance of environmental management system standard in Turkey’s integration with European Union. Number of ISO 14000 certificates in Turkey, Europe and the world is put forward, and how far Turkey has fallen behind at this matter is emphasized. Purposes of Environmental Management System, functions of institutions influenced by Environmental Management System, participation possibilities of the personnel of institutions in the system, stages in formation of environmental management system and preview at the beginning is mentioned. In the third last part; taking into consideration the studies done about environmental management system in Aydin Örme, Environmental Management System is planned appropriately according to ISO 14000, and with the direction of very detailed researches done at this subject. In this Environmental Management System; “starting from environmental policy, plans and operations, controlling, correcting activities” and all checking activities are handled gradually.