Mobil web sitelerinde rehber tabanlı kullanılabilirlik değerlendirmesi

Abstract

Mobil web sitelerinin önemli problemlerinden bir tanesi kullanılabilirlik problemleridir. Mobil web çok farklı problemlerle yüzleşmektedir. Bu problemler; sınırlı bant genişliğe sahip olması, sınırlı giriş kapasitesine sahip olması, küçük ekrana sahip olması ve flash oynatma kapasitesinin sınırlı olması şeklinde sıralanabilir. Mobil web için bakıldığında son kullanıcılar için çok fazla kullanılabilirlik problem oluşturduğu göze çarpmaktadır. Mobil standartların yükseltilmesi, kullanıcıların mobil web sitelerini daha iyi kullanmasına yardımcı olması açısından önemlidir. Kullanıcıları memnun edebilmek için kullanılabilirlik problemleri araştırılmalı ve çözümlenmelidir. Bu bağlamda mobil web sitelerinin kullanılabilirliğinin değerlendirmesinin ne kadar önemli olduğu tartışılmaktadır. 15 Mayıs 2008 tarihinde açıklanan ISO-9241-151 (Guidance on World Wide Web User Interfaces) uluslararası standardı, kullanılabilirliği artırma hedefiyle web kullanıcı arabirimlerine rehberlik yapmaktadır. ISO-9241-151 standardı, mobil arayüzler için direk olarak tavsiyeler içermez. Tavsiyeleri genel web kullanıcı arayüzleri içindir. Mobil web sitelerinin ve akıllı aygıtların bu standartta bulunmayan daha fazla rehberliğe ihtiyaç duyduğu açıktır. Tez kapsamında; rehber tabanlı kullanılabilirlik değerlendirmesinin kolay yoldan nasıl yapılabileceği üzerinde durulmuştur. Analiz aşamasında mobil web sitelerinin kullanıcı arayüzlerinin kullanılabilirlik açısından değerlendirilebilmesi için kullanılabilirlik rehberleri taranmıştır. Kullanılabilirlik kriterleri kategorize edilerek, kullanılabilirlik kural listesi oluşturulmuştur. Sunmakta olduğumuz çalışma kapsamında, "Kullanılabilirlik Değerlendirme Aracı" adında bir yazılım geliştirilmiştir. Kullanılabilirlik Değerlendirme Aracının veritabanı, çalışmanın analiz aşamasında oluşturulan kural listesidir. Kullanılabilirlik Değerlendirme Aracı kullanılabilirlik uzmanları için bir ortam sunarak onların kolay yoldan değerlendirme yapabilmelerini sağlamaktadır. Türkiye'de popüler olan mobil web siteleri, geliştirdiğimiz değerlendirme aracı ile değerlendirilmiştir. Değerlendirme Aracından çıkan sonuçlar ve ilgili web siteleri için kullanılabilirlik tavsiyeleri tez çalışmasında sunulmuştur. Değerlendirme Aracı ile elde edilen başarı puanları grafiksel olarak gösterilerek kategori bazlı değerlendirilmiştir. Mobil web sitesi standardının eksikliği üzerinde durularak mobil web sitesi standardının gerekliliği anlatılmıştır. Anahtar kelimeler: Kullanılabilirlik Değerlendirmesi, Mobil Web Sayfası Değerlendirme, Kullanılabilirlik Rehberleri

One of the most important problems of mobile Web is the usability problem. The mobile Web provides very different set of challenges, such as limited bandwith, limited input capabilities, small screen size, and no flash script capabilities. Because of this, there can be many usability problems for the end users. Users can revisit the web sites if they are satisfied in performing their tasks. To this end, increasing mobile usability standards is important to help users to better use mobile web sites. Usability problems need to be investigated and solved in order to make end user more satisfied. In this context, we argue the importance of evaluation of mobile web sites? usability. ISO-9241-151 Guidance on World Wide Web User Interfaces, announced on May 15, 2008, provides guidance for Web user interfaces with the aim of increasing usability. This standard does not contain recommendations specifically for mobile Web interfaces. It is clear that the design of mobile Web interfaces or smart devices could require additional guidance. In this study, we show how a guided-based usability evaluation can be made on mobile web sites with a practical way. In this context, guidelines, which make recommendation on mobile web sites in terms of usability, are analyzed. In the analysis process, these guidelines are categorized. In turn, a rule list is defined. In this study, we introduce an Evaluation Tool, which is named as ?Usability Evaluation Tool?. This tool keeps a database, which is a rule list, defined during the analysis process of usability guidelines. The proposed tool provides an environment for usability experts to evaluate mobile web sites depending on the usability rule list. The conclusion of our study contains evaluation results of mobile web sites, which get higher hits in Turkey. Based on the results, we make recommendations for these web sites in terms of usability. Success rate of these evaluation results are showed as graphical demonstration and criticized based on each categories. We emphasised the lack of mobile usability usability standard and explained the necessity of this standard. Key Words: Usability Evaluation, Mobile Web Site Evaluation, Usability Guidelines