Deniz güvenliğinin sağlanması için bulanık çok kriterli karar verme teknikleri ile İHA yeri seçimi

Abstract

Anahtar Kelimeler: Yer Seçimi, Çok Kriterli Karar Verme, Bulanık DEMATEL, Bulanık TOPSIS, İHA Yer Seçimi, Deniz Güvenliği, Keşif ve Gözetleme. Güvenlik konusu günümüzün en önemli konularından biri olup, ülkeler muhasımların sınırlarından gelebilecek tehlikelere karşı önlem almak için büyük harcamalar yapmaktadır. Ülkemiz üç tarafı denizlerle çevrili bir ülke olup stratejik öneme sahip bir bölgede yer almaktadır. Komşu ülkelerdeki olaylar, savaşlar, siyasi çalkantılar, enerji politikalarının karadan denize yön değiştirmesi, denizlerin politik ve ticari statülerinin değişmesi sebebiyle denizlerin korunmasının önemi gün geçtikçe artmaktadır. Ege denizinin çok parçacıklı yapısı bilgi almayı engellemekte, Akdeniz ve Karadeniz'in ise geniş yapısı doğru bilgi almayı güçleştirmektedir. İnsansız hava araçları konusunda ülkemizin önde olması ve bilgi almayı kolaylaştırması açısından denizlerimizde ve karasularımızda güvenliği sağlamak için İHA konuşlanması için yer seçimi amaçlanmakta ve sonuçta ülkemiz için kazanç sağlaması istenmektedir. İnsansız hava araçları yeri seçimi için Bulanık DEMATEL yöntemiyle ölçütlerin ağırlıkları belirlenmiş ve Bulanık TOPSIS yöntemiyle de İHA yer seçimi kararının seçenekleri arasındaki en iyi alternatif çözüm bulunmuştur. Kriterler arasındaki etkileşimin tümünün nicel olarak ifade edilmesinin mümkün olmamasından dolayı kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesinde DEMATEL yöntemi bulanık küme teorisi ile genişletilerek Bulanık DEMATEL yöntemi kullanılmıştır. Yer Seçimi kararının seçenekleri arasında en iyi çözümü bulmak amacıyla da karar verme sürecinde insan yargılarının sebep olduğu belirsiz durumları ortadan kaldırmak için TOPSIS yöntemi bulanık küme teorisi ile genişletilerek Bulanık TOPSIS yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda farklı uzman kişilerin verdiği farklı önem ağırlıklarına göre ortaya çıkartılan kriter ağırlıkları yer seçimi kararının seçeneklerinin tespitinde kullanılmış ve seçenekler arasında en iyi seçenekten en kötü seçeneğe doğru bir sıralama yapılmıştır. Bu çalışma önemli kritik karar verme konularından biri olan 'Yer Seçimi Kararları'nın verilmesinde karar vericilere bir rehber olması amacıyla hazırlanmıştır.

Keywords: Site Selection, Multi Criteria Decision Making, Fuzzy DEMATEL, Fuzzy TOPSIS, UAV Site Selection, Maritime Safety, Exploration and Surveillance. The issue of security is one of the most important issues of our time, and countries are making large expenditures to take precautions against the dangers that may come from the borders of accountants. Our country is surrounded by seas on three sides and is located in a region of strategic importance. The importance of the protection of the seas is increasing day by day due to the events, wars, political turmoil, the shifting of energy policies from land to sea and the political and commercial status of the seas. The multi-particle structure of the Aegean Sea prevents information retrieval, while the broader structure of the Mediterranean and Black Sea makes it difficult to obtain accurate information. It is aimed to select a place for UAV deployment in order to provide security in our seas and territorial waters in order to be in the lead of our country in terms of unmanned aerial vehicles and to facilitate information retrieval and as a result, it is requested to provide gains for our country. Weights of criteria were determined by Fuzzy DEMATEL method for the selection of unmanned aerial vehicles location and the best alternative solution among the options of UAV location decision decision was found by Fuzzy TOPSIS method. Since it is not possible to quantify all the interaction between the criteria, DEMATEL method has been extended with fuzzy set theory and Fuzzy DEMATEL method has been used to determine the weights of the criteria. In order to find the best solution among the options of the Site Selection decision, TOPSIS method has been extended with fuzzy set theory to eliminate the uncertain situations caused by human judgments in the decision making process. As a result of the study, the criteria weights which were determined according to the different importance weights given by different experts were used to determine the options of the site selection decision and a ranking was made from the best option to the worst option. This study has been prepared to provide guidance to decision-makers in making one of the important critical decision-making issues, 'Site Selection Decisions'.