Pres kalıpları imalatında malzeme seçimi için bir karar destek sistem tasarımı ve uygulaması

Abstract

Günümüzde malzeme seçimi için kullanılabilecek birçok alternatif malzeme bulunmaktadır. Uygun malzeme seçimi yapmak, alınan kararların doğru ve tam isabetli olmasına bağlıdır. Doğru malzeme seçimi ile yapılan imalatın yüksek kalite ve düşük maliyet açısından önem arzetmektedir. Son yıllarda malzeme seçiminde kullanılan yöntemler açısından önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Bu yöntemlerden birisi de çok kriterli karar verme yöntemi olarak Analitik Hiyerarşi Prosesi'dir (AHP). Bu tez çalışmasında, kesme kalıpları imalatında kullanılan çelikler arasından uygun çelik seçimi araştırma konusu olarak irdelenmiş ve çözüme kavuşturulmuştur. Araştırmada öncelikle, malzeme seçiminde kullanılacak yöntemle ilgili bilgi verilmiştir. Ardından problemin çözümüne etki eden kriterler olarak aşınma direnci, tokluk, yüksek sıcaklıkta çalışma sertliği, genel kullanım sertliği, bulunabilirlik, maliyet ve işlenebilirlik belirlenmiştir. Uygun malzeme seçiminde seçenek olarak takım çelikleri sınıfından soğuk iş takım çeliklerinden D2, D3, D4, D5, D7 çelikleri seçilmiştir. Analitik Hiyerarşi Prosesi yöntemi ile problem çözümü için Expert Choice (EC) programından yararlanılmıştır. Ulaşılan sonuçlar incelenerek, duyarlılık analizleri yapılmıştır. Bu uygulamalar sonucunda, kriterlerden aşınma direnci %26 olan kriter, en önemli kriter olarak belirlenmiştir. Seçenekler arasından ise en uygun malzeme olarak D2 çeliği önerilmiştir.

Today there are many alternative materials that can be used for material selection. Choosing the appropriate material depends on whether the decisions made are correct and accurate. The production made with the right material selection is important in terms of high quality and low cost. Significant improvements have been made in terms of the methods used in material selection in recent years. One of these methods is the analytical hierarchy process (AHP) as a Multi-Criteria Decision Making Method. In this thesis, the selection of suitable steel from the steels used in the production of cutting molds was investigated and solved as a research topic. First of all, information about the method to be used in material selection is given. Then, as the criteria affecting the solution of the problem, abrasion resistance, toughness, working hardness at high temperature, general usage hardness, availability, cost and machinability were determined. Cold work tool steels D2, D3, D4, D5, D7 steels are selected as an option in the selection of suitable materials. With the analytical hierarchy process, expert choice (EC) was used to solve the problem. The results were analyzed and sensitivity analysis was performed. As a result of these applications, the criteria with 26% wear resistance were determined as the most important criteria. Among the options is D2 steel as the most appropriate material.