Bu tez çalışmasında Sakarya ilinin güney sınırları içerisinde yer alan jeolojik yapısı içinde granit bulunan Geyve ilçesi, Doğançay bölgesi ve Örencik köyünde kapalı ortam, toprak ve su örnekleri için doğal radon aktivite konsantrasyonları belirlenerek radyolojik risk açısından değerlendirmeler yapılmıştır. Kapalı ortam ve toprak gazı radon konsantrasyonlarının nükleer iz kazıma yöntemi ile belirlendiği bu çalışmada kullanılan dedektörler Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Nükleer Fizik Laboratuarında yapılmıştır. Su örneklerindeki 222Rn konsantrasyonları ise RAD7 yöntemi kullanılarak yine aynı laboratuarda gerçekleştirilmiştir. Bina içi radon aktivite yoğunluğunun ölçülmesi amacıyla bu bölgelerde bulunan okul ve konutların bir bölümüne LR-115 plastik detektörler yerleştirilmiş ve 2 ay süreyle radon ve ürünlerinitoplamak üzere bekletilmiştir. Bölgelerden toplanan toprak örnekleri laboratuara getirilerek analize uygun hale getirilerek kapalı kutu tekniği kullanılarak ölçülmüştür. Kapalı kaplarda 3 ay bekletildikten sonra ölçümü yapılmıştır. Bina içi radon konsantrasyon ölçümleri ortalama olarak kış dönemi için Geyve, Örencik ve Doğançay bölgelerinde sırasıyla 221.63 Bq/m3, 793,67 Bq/m3 ve 273,67 Bq/m3, yaz dönemi için ise sırasıyla 138,37 Bq/m3, 194,00 Bq/m3 ve 150,56 Bq/m3 olarak ölçülmüştür. Su örneklerinin radon konsantrasyonu Geyve, Örencik ve Doğançay için sırasıyla 1,66 Bq/L, 0.93 Bq/L ve ,1.15 Bq/L olarak bulunmuştur Kapalı kutu tekniği kullanılarak hesaplanan toprak örneklerindeki radon konsantrasyon değerleri ise Geyve, Örencik ve Doğançay için sırasıyla 463,4 Bq/m3, 587,11 Bq/m3 ve 447,18 Bq/m3 olarak elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen radon konsantrasyonları ICRP ve TAEK' tarafından belirlenen limit değerleriyle karşılaştırıldığında bölgenin toprak ve su ölçümleri için radyolojik herhangi bir risk bulunmadığı, bina içi radon konsantrasyonunun Geyve ve Doğançay için yine güvenilir değer aralığında bulunduğu fakat Örencik bölgesi için elde edilen değerlerin limit değerlerden fazla çıktığı bu durumun bölgede radyolojik bir risk oluşturabileceği ve köyde rastlanan kanser vakalarıyla ilişkisinin kurulabilmesi için daha ileri vaka-konum bağlantısının incelenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
In this study, the geographic locations that have the richest granite reserves in south of Sakarya were identified. The measurement and the evaluation of the levels of the indoor places, soil and the drinking water activity concentrations in Geyve Town where the soil has granite alloy, Doğançay region and Örencik village were done. This study examined the existence of the Radon Gas Concentration at the indoor places and in soil by the nuclear tracing scrape method using the detectors which were checked in the Nuclear Physics Labs in the Science and Literature Faculty of the Sakarya University. The Water measurements were also taken by the RAD7 measurement device in there. The detectors to measure the concentration of the indoor activity were kept in the houses for 2 months. In order to do the soil measurement can method were used. All the soil that was collected from the region was first sifted off the bugs and rubbish then kiln dried to free it from its humidity. The kiln dried soil was ground and they were kept inclosed cans for 90 days. Indoor radon concentration have measured respectivelyin Geyve for winter 221.63 Bq/m3and for summer 138.37Bq/m3, in Örencik for winter 793.67Bq/m3 and for summer 194.00 Bq/m3, in Doğançay for winter 273.67Bq/m3 and for summer 150.56Bq/m3. Drinking water radon concentration have measured respectively in Geyve 1.66 Bq/L, in Örencik 0.93Bq/L and in Doğançay 1.15 Bq/l. Soil radon concentration have measured respectively in Geyve 463.4 Bq/m3, in Örencik 587.11Bq/m3 and in Doğançay 447.18 Bq/m3. It was observed that the measured water activity was very low but the soil measurement was normal compare to the results of the WHO (Worlds Health Organization) and TAEK's maximum limits. However, it was observed that the indoor places in Geyve and Dogancay have no risks of the Radon Activity, while the maximum limits were around twice as much in Orencik village. Cancer cases found in the region showed that the situation is alarming enough to constitute a problem.
