Çevresel boyut analizi temelinde atık yönetimi ve bir üniversite uygulaması

Abstract

Sanayi kuruluşları, üniversiteler, hastaneler gibi toplu yaşamın sürdürüldüğü alanlarda oluşan atıkların çeşitliliğinin fazla olması ve yüksek miktarları bu atıkların takibinin yapılmasını oldukça zorlaştırmaktadır. Atıkların takip sürecinde oluşan aksaklıklar geri kazanımı yapılabilecek olan atıkların, bertaraf/düzenli depolama gibi işlemlere tabi tutularak kaybedilmesine ayrıca doğal kaynak kullanımı, enerji, hammadde tasarruflarının uygulanamamasına sebep olmaktadır. Bu nedenle toplu yaşamın sürdürüldüğü alanlarda atık takibi için bir sistem kurulması gerekmektedir. Atık Yönetimi atığın kaynağında, özelliğine göre ayrılması, toplanması, geçici depolanması, geri kazanılması, taşınması, bertarafı ve bertaraf işlemleri sonrası kontrolü işlemleridir. Atık oluşumundan itibaren başlayan bu süreç atığın nihai bertarafına kadar sürmektedir. Uygulanacak olan atık yönetimi ile üretici sorumluluğu arttırılarak düzenli depolama veya geri dönüşüm işlemlerine gönderilen atık miktarının azaltılması hedeflenmektedir. Sakarya Üniversitesinde uygulanması planlanan atık yönetimi ile oluşan atıkların tanımlanması, kaynağından ayrı toplanması, personel-öğrenci eğitimlerinin yapılarak bilinçlendirme çalışmalarının sürdürülmesi, atıkların bertarafa/geri kazanıma gönderilmesi ve kayıtların tutularak atık azaltım yöntemlerinin belirlenmesi planlanmaktadır. Bu çalışma ile Sakarya Üniversitesinde oluşan atıklar katı atıklar, ambalaj atıkları, tehlikesiz atıklar, tehlikeli atıklar ve özel atıklar olarak beş başlık altında tasnif edilmektedir. Bu sınıflandırma ile Üniversitenin hangi fakültelerinden, hangi bölümlerinden ne tür atıklar oluştuğu değerlendirilerek atık yönetim planı hazırlanmaktadır. Yapılan çalışmada ambalaj atıkları ve evsel katı atıkların diğer atık türlerine göre daha yoğunlukta olduğu belirlenmiş olup, üniversitede oluşan tehlikeli atıkların çoğunlukla deneysel çalışmaların yapıldığı laboratuvarlar kaynaklı olduğu tespit edilmiştir. Yapılan tespitler sonucu hazırlanan bu plan ile atık yönetim uygulaması başlatılacak olup, oluşan ve oluşacak olan atıklar öngörülerek değerlendirmeler yapılacaktır. Oluşan atık türlerine göre uygun lisanslı geri kazanım/bertaraf firmaları ile anlaşmalar sağlanarak atığa uygun geri kazanım/bertaraf yöntemleri belirlenecektir. Üniversite kurulması planlanan uygulama ile atıkların sınıfına göre kaynağında ayrılması ve uygun geri kazanım/bertaraf yöntemlerinin belirlenmesi hedeflenmektedir. Ayrıca çevresel boyutların da değerlendirmesi yapılarak yürütülen faaliyetlerin çevre boyutları ve çevresel etkileri belirlenecektir.

The high diversity and high amounts of wastes generated in areas such as industrial establishments, universities, hospitals, etc., make it very difficult to follow these wastes. Disruptions in the follow-up process cause the wastes that can be recovered to be lost by subjecting them to disposal / landfilling and also the natural resource usage, energy and raw material savings cannot be applied. For this reason, it is necessary to establish a system for waste collection in areas where collective life is led. Waste management is the process of separation of the wastes at their sources and its collection, temporary storage, recycling, transport, disposal and controls after disposal operations. This process starting from the formation of the wastes continues until the final disposal of the wastes. With the waste management to be implemented, it is aimed to reduce the amount of waste sent to regular storage or recycling operations by increasing producer responsibility. The waste management planned to be implemented at the Sakarya University is aimed at defining the generated wastes, collecting them separately at their sources, leading awareness raising activities through personnel-student trainings, sending wastes to disposal/recycling and keeping records. With this study, the wastes at the Sakarya University have been classified as solid wastes, package wastes, non-hazardous wastes, hazardous wastes and special wastes. With this classification, the waste management plan is being prepared by evaluating what kind of waste is generated by which departments or faculties. It has been determined that the package wastes and domestic solid wastes are more common than other types of wastes and that the hazardous wastes generated at the university are mostly from laboratories where experimental works are conducted. With this plan prepared after the determinations, a waste management implementation will be launched and thus, the wastes to be generated will be foreseen and assessed. Depending on the type of wastes generated, agreements will be concluded with the appropriate recycling / disposal companies and appropriate waste recycling / disposal methods will be determined. With this implementation planned at the university, it is aimed at separating the waste at its source and determining the appropriate recycling / disposal methods. In addition, the environmental aspects and the environmental impacts of the activities carried out will be determined.