Akım ölçümü olmayan nehirlerde taşkın yayılım haritalarının oluşturulması ve hasar olasılık eğrilerinin incelenmesi

Abstract

Taşkınlar, meydana getirmiş oldukları maddi ve manevi kayıplar nedeniyle insanoğlunun en fazla etkilendiği doğal afetlerden birisidir. Dünyanın hızlı bir şekilde değişmesi ve nüfus artışına bağlı olarak taşkın yataklarında çoğu kez kontrolsüz yapılaşma meydana gelmiştir. Bu durum ise taşkınlar neticesinde meydana gelen ekonomik kayıplarda artış gözlenmesine neden olmuştur. Ülkemizde Devlet Su İşleri (DSİ) ortaya çıkan bu kayıpların en aza indirilmesi için bir takım yapısal önlemleri almakla yükümlüdür.Taşkınlardan en çok etkilenen bölgelerden birisi de Sakarya'nın önemli sanayi bölgelerinden olan Akyazı-Küçücek Sanayi Bölgesidir. Bu nedenle bölge, çalışma sahası olarak belirlenmiştir. Bu çalışma 5 aşamadan oluşmaktadır. 1. aşamada farklı yağış akış modelleri kullanılarak tekerrürlü taşkın debisi hesaplanmıştır. 2. aşamada olası bir taşkında Akyazı-Küçücek Sanayi Bölgesi'nde halihazırda bulunan dere yatağı yapısına bağlı olarak taşkın yayılım haritaları hazırlanmıştır. 3. aşamada üretilen yayılım haritalarına bağlı olarak meydana gelebilecek yapısal hasar kaynaklı ekonomik kayıp, taşkın derinliği-hasar faktörü kullanılarak hesaplanmıştır. 4. aşamada DSİ tarafından ekonomik kayıpların en aza indirilmesi amacıyla ön görülen ıslah projesi değerlendirilmiştir. 5. ve son aşamada ise ıslah sonrası için derenin taşıma kapasitesi hesaplanmıştır. Taşkın risk haritaları oluşturulurken Küçücek Deresi'nden km 0+150 ile km 1+600 arasında sanayi bölgesinde kalan kısmı için 39 adet enkesit alınmıştır. ArcGIS ortamında nehir, kıyı çizgileri, akış yolları ve enkesitler sayısallaştırılmıştır. Elde edilen veriler Hec-RAS programına aktarılmıştır. Kesit ve kesitlerdeki manning pürüzlülük değerleri düzenlenmiştir. Hidrolojik veriler kullanılarak 2, 5, 10, 25, 50, 100, 200 ve 500 yıllık tekerrürlü taşkın debileri hesaplanmıştır. Bu debiler için taşkın yayılım analizleri, ekonomik zarar tayini yapılmıştır. Islah projesinin değerlendirilmesi ile bölgenin taşkın analizleri ortaya çıkmıştır.

Flooding is one type of natural disaster that often has the greatest effect on humans owing to the material and spiritual losses it causes. Because of the rapid change in the world's and the increase in population, often uncontrolled settlement in floodplain. This leads to a significant increase in economic losses due to flooding. In Turkey, the DSİ (State Hydraulic Works) is responsible for taking certain structural measures designed to reduce and minimise the losses and damage caused by these flooding events. One of the regions most affected by flooding is the Akyazı-Küçücek Industrial Zone, which is one of the important industrial areas in Sakarya Province, and for this reason, it was chosen as our study area. This study consists of 5 steps. (1) Repeated flood discharge was calculated using different rainfall flow models. (2) Risk analysis was performed on creek bed structures in the Akyazı-Küçücek Industry Zone. (3) Economic losses because of structural damage likely to occur based on our estimated inundation map were calculated using a flood depth-damage factor. (4) The proposed improvement project was evaluated by DSİ to determine how much it would minimise the economic losses caused by a flooding event. (5) Carrying capacity is calculated for post-breeding. To create flood risk maps in this study, 39 cross sections were taken for the portions of the study area in the industrial zone between 0–150 km and 1–600 km in Küçücek Creek. River, banklines, flow paths and cross sections are digitized in ArcGIS. The obtained data was transferred to the Hec-RAS program. Manning roughness values were assigned to each section, and the sections were rehabilitated. Using hydrological data, recurring flood events of 2, 5, 10, 25, 50, 100, 200 and 500 years were calculated. Flood risk analysis and economic damage estimation were conducted for these events, and our subsequent evaluation of the improvement project provided a comprehensive flood evaluation for the region.