Türkiye ve civarının kıtasal kabuk kalınlığı değişiminin incelenmesi

Abstract

Türkiye ve civarında yapılan 240 adet kıtasal kabuk çalışmalarına ait alıcı fonksiyonları, sismik kırılma, yüzey dalgaları, sismik tomografi, gravite ve manyetotellürik yöntem ait veriler toplanmıştır. Bu verilerden ayıklanmış 2991 tane veri kullanılmıştır. Bu veriler: 682 alıcı fonksiyonu, 377 sismik kırılma, 301 yüzey dalgaları, 1308 gravite, 55 sismik tomografi, 147 alıcı fonksiyonu ve yüzey dalgaları ortak çözümü, 64 sismik kırılma, alıcı fonksiyonları ve gravite ortak çözümü, 3 sismik kırılma ve gravite ortak çözümü, 4 alıcı fonksiyonları ve Poison oranı ortak çözümü, 43 gravite ve manyetik ortak çözümü ve 7 sismik kırılma, gravite ve manyetik ortak çözümü verileri kullanılmıştır. Veri ayıklanırken bir bölgede çok çeşitli yöntemlerle yapılmış veri olduğundan güvenirliliği yüksek olan yöntemle elde edilen veri tercih edilmiştir. Örneğin bir bölgede sismik kırılma, alıcı fonksiyonları ve gravite ortak çözümü yapılmışsa öncelik daha yüksek güvenirliliğe sahip olduğu için bu yöntemle elde edilen verilere verilmiştir. Yüksek doğrululuk sağlaması için ortak çözüm yöntemiyle yapılan kabuk araştırmalarına öncelik verilmiştir. Başka ortak çözümü yöntemiyle veri olmaması durumunda sırasıyla sismik kırılma, alıcı fonksiyonları, yüzey dalgaları, sismik tomografi ve gravite yöntemleriyle elde edilen veriler kullanılmıştır. Bir istasyonda birden fazla araştırmacı tarafından alıcı fonksiyonları yöntemiyle yapılan kabuk araştırmalarında, kaç tane alıcı fonksiyonu kullandığı ve hangi algoritmanın kullanıldığına bakılarak ayıklamalar yapılmıştır. Ayıklamalar tamamlandıktan sonra GMT (Generic Mapping Tools) programıyla kontur haritaları oluşturarak kesitler alınmıştır. Böylece bölge için ilk kez yüksek çözünürlüğe sahip kabuk kalınlığı değişiminin ayrıntılarını gösteren harita ve bazı profiler boyunca elde edilen kesitler oluşturulmuştur. Türkiye'nin Marmara bölgesinde Moho derinliği 28-34 km, Karadeniz bölgesi 32-44 km, Ege bölgesi 24-36 km, Akdeniz bölgesi 24-40 km, İç Anadolu bölgesi 34-40 km, Güney Anadolu bölgesi 32-42 km ve Doğu Anadolu bölgesi 38-46 km ve Kıbrıs'ta ise 26-30 km arasında Moho derinliği değişmektedir. Marmara Denizinde 26-30 km, Karadeniz 20-42 km, Akdeniz 14-34 km ve Ege Denizinde 20-32 km arasında değişen Moho derinlikleri bulunmuştur.

The continental crust studies carried out in Turkey and surrounding regions were examined and the crustal thickness data obtained by receiver functions, seismic refraction, surface waves, seismic tomography, and gravity studies were compiled out of 240 studies. A total of 2991 reliable crustal thickness data were obtained (682 receiver functions, 377 seismic refraction, 301 surface waves, 1308 gravity, 55 seismic tomography, 147 receiver function and surface waves joint inversion, 64 seismic data (seismic refraction, receiver functions and gravity inversions, 3 seismic refraction and gravity inversion, 4 receiver functions and Poison ratio inversion, 43 magnetic and gravity inversion, 7 seismic refraction, gravity and magnetic inversion data). When extracting data, data obtained by a method with higher reliability is preferred because there exist data obtained by various geophysical methods in a given region. For example, if seismic refraction, receiver function, and gravity joint solution data exist in a region this data set was chosen, because of its higher reliability and the associated smaller error. For the high accuracy, crust studies with a common solution method have been given priority. Seismic refraction, receiver functions, surface waves, seismic tomography and gravity methods are used in case of no data exist that is obtained by other joint solution methods. In one case, more than one researcher performed extraction by looking at how many reciver functions are used and which algorithm is used in crust researches made by receiver functions. After the data extractions are completed, crustal thickness contour maps generated with GMT (Generic Mapping Tools) program. Thus, for the first time we have generated a map and crustal sections along a number of profiles that show the variations of crustal thickness with high resolution in Turkey and surrounding regions. In the Marmara region of Turkey, Moho depth is 28-34 km, Black Sea region is 32-44 km, Aegean region is 24-36 km, Mediterranean region is 24-40 km, Central Anatolia region is 34-40 km, South Anatolia region is 32-42 km and East Moho depth varies between 38-46 km in the Anatolian region and 26-30 km in Cyprus. Moho depths ranging from 26-30 km in the Marmara Sea, 20-42 km in the Black Sea, 14-34 km in the Mediterranean and 20-32 km in the Aegean Sea.