Gelişen piyasalarda finansal krizlerin bulaşma etkisi ve bir uygulama

Abstract

Dünyada mal ve hizmet ticaretinde yaşanan liberalleşme eğilimlerinin bir uzantısı olarak, teknoloji, iletişim ve ulaştırma alanında ortaya çıkan gelişmelerin de etkisiyle artan uluslararası sermaye akımları, ülkelerin dış kaynak ihtiyaçlarını karşılamada önemli bir unsur haline gelmiştir. Gelişen piyasalar için, global dünyanın sunduğu fırsatlardan daha fazla yararlanabilmenin koşullarından biri, daha gelişmiş finansal piyasalara sahip olmaktır. Bu açıdan, çalışmada ilk olarak sermaye piyasaları ve özellikle hisse senedi piyasalarının gelişmesinin genel ekonomi açısından taşıdığı önemin ortaya konulması amaçlanmıştır. Gelişen piyasaların uluslararası finansal sistemle daha entegre hale gelmesi, sağladığı bazı avantaj ların yanında, dış dünyada ve diğer gelişen piyasalarda meydana gelen olumsuzlukların kısa zamanda kendi piyasasını etkilemesi sonucunu getirmektedir. Bu nedenle, çalışmanın diğer amacı, piyasaların gittikçe entegre hale geldiği bir dünyada, bir. ülke piyasasında ortaya çıkan dalgalanmaların diğer ülke piyasalarını nasıl ve ne ölçüde etkilediğini ortaya koymaktır. Beş ana bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde, hisse senedi piyasalarının ekonomik açıdan önemi ve fonksiyonları ile bu piyasaların gelişmesinin uzun süreli ekonomik büyüme ve diğer makroekonomik değişkenlerle ilişkileri incelenmiştir. İkinci bölümde, hisse senedi piyasalarının gelişme derecelerini belirlemeye yarayan göstergeler ortaya konmuş, dünyadaki hisse senedi piyasaları bu göstergeler ışığında analiz edilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, gelişen piyasa kavramı ve bu piyasaların doğuşunu ve gelişmesini hazırlayan faktörler ve bu piyasaların ortak özellikleri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, 1997' de Doğu Asya'da ortaya çıkan krizden sonra dünya gündemine yerleşen gelişen piyasalardaki finansal krizlerinin bulaşma etkisi araştırılmış, bu etkinin kaynakları, yayılma kanalları ve sonuçlan üzerinde durulmuştur. Son bölümde, Türkiye ve Rusya hisse senedi piyasalarının kriz dönemlerindeki davranışları Metastock Programı; bu iki ülkede farklı zamanlarda ortaya çıkan krizlerin birbirlerine bulaşıp bulaşmadığının tespiti için ise VAR Analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, Rusya ve Türkiye hisse senedi piyasalarının birbirinden etkilendiği; ülkelerden birinde ortaya çıkan negatif bir şoka diğer ülke piyasasının olumsuz yönde tepki gösterdiği belirlenmiştir. Bu tepki, Rusya piyasasında daha çabuk ve şiddetli ancak kısa süreli iken; İMKB'de daha geç ve daha düşük şiddette, ancak daha uzun süreli olmaktadır.

Capital flows have become an important source of foreign savings for countries as technology, communication and transportation is rapidly developing because of liberalisation trends in global goods and services trade. For emerging markets, one of the criteria, to get benefit more from opportunities which the global world creates, is to have developed financial markets. So, in this research, first of all, the importance of development of capital markets in particular stock markets from macroeconomic aspect is analysed. As the emerging markets are getting more and more integrated to international financial system, even if they get some advantages, they are affected by the fluctuations happening in other emerging markets in a short time. So, the other aim of this research is to find out and in to what extent emerging markets are affected by the fluctuations happening in other emerging market in a world where the markets are getting more and more integrated. This research consist of five main parts. In the first part, the importance and the functions of stock markets and the relation of development of this markets with long term economic growth and other macroeconomic variables are analysed. In the second part; the indicators that are usefull for assessing the development degree of stock markets are determined and world stock markets are analysed via these indicators. In the third part; the concept of emerging market and the factors leading to emerging and development of these markets and their common characteristics are analysed. In the fourth part, the contagion effect of financial crisis in emerging markets that are reemerged after the Global Crisis of 1997 is discussed and the sources, propagation channels and the results of this effect are analysed. In the last part, Metastock Program is used to analyse the behaviour of stock markets of Turkey and Russia during crisis periods. And VAR Analysis is applied to find out if the crises in Turkey and Russian happened in different periods are spilt over to each other. Results show that the stock markets of Russia and Turkey is affected from each other. And, a negative shock occuring in one of the countries effects the other one in a negative way. While this reaction in Russia Market is quick and strong but it lasts short time, Istanbul Stock Exchange Market reacts lagged and lower strong, but the reaction lasts longer.