Bu çalışmanın amacı, Almanya'daki Türkler'in vatandaşlık değiştirme ya da değiştirmeme nedenlerini incelemektir. Vatandaşlık değiştirme ya da değiştirmeme kararında etkili olan faktörler Almanya'da yapılan bir alan çalışmasıyla da test edilmiştir. Milyonlarca insanın Avrupa'nın gelişmiş ülkelerine göç etmesi sonucunda bu ülkelerin sosyal yapılan değişmeye başlamış ve bu insanlara verilecek haklar konusu tartışılmaya başlanılmıştır. Temelde göç alan ülkeler ikili ve/ya çok taraflı yapılan antlaşmalarla, insani gerekçelerle, tarihi ve toplumsal geçmişleriyle bu hak taleplerine cevap vermektedirler. Vatandaşlık, verilen haklar konusunda temel belirleyici olmakta, vatandaş olanlarla olmayanlar arasında ayırımcılık yapılmakta ve ikincilere daha az hak verilmektedir. Bu hakları elde edip etmeme düşüncesi kişileri vatandaşlık değiştirip değiştirmeme ikilemine itmektedir. Ancak hakların ulusal boyuttan evrensel boyuta taşınması gelişmesi de görülmektedir. Almanya'ya Türk göçü, uluslararası iş gücü hareketinin Türkiye'ye bir yansıması olarak geçici iş gücü transferi şeklinde başlayıp zamanla aile göçünün de etkisiyle kalıcılığa dönüşmüştür. Bu süreçte Almanya'daki Türk varlığının karakteri de değişmiştir: îş gücü hareketi aile göçüne dönüşmüş; her meslekten insan var olmaya başlamış; nüfusun kadın/erkek oranı, genç/yaşlı oranı vs değişmiş; eğitim düzeyi yükselmiş ve Almanya'da eğitim görenlerin sayısı artmış; yatırımlar Türkiye yerine Almanya'ya kaymış; emekliler artık Almanya'da yaşamaya başlamış ve son (aşama) olarak da vatandaşlık durumları değişmeye başlamıştır. Vatandaşlık değiştirme, sadece bir pasaport değiştirme ve bazı kurallara uyup uymama (soyut, somut) sözleşmesiyle gerçekleşen hukuki bir konuyu değil; siyasal, toplumsal, yönetsel, psikolojik, vs yönü bulunan ve bir "değişim" sürecini anlatmaktadır ve bütün bu faktörlerin ortak ele alınmasıyla anlaşılabilir. Bütün bunları açıklayabilmek için önce Almanya'ya Türkler'in durumları vatandaşlıkla ilişkilendirilerek ele alınmış; sonra yabancılık, yabancıların haklan ve Türkiye-AB ilişkilerinden Avrupa'daki Türk işçilerine doğan haklar incelenmiştir; daha sonra ise Almanya'daki Türkler'in vatandaşlık değişimi konusu ele alınıp son olarak Kuzey Ren Vestfalya eyaletinde yaptığımız alan araştırması değerlendirilmiştir.
THE PROBLEMS OF TURKS CONCERNING CITIZENSHIP STATUS CHANGE IN GERMANY Keywords: Citizenship, Dual Citizenship, Foreigners, Foreign Workers, Freedom of Movement, Germany, Guestworkers, Identity, Immigration, Migration, Nationality, Naturalisation, (Political) Participation, Turkey, Turkish Workers, Union citizenship. The aim of this study is to examine factors that have had impact on the decision of the Turkish people in Germany towards changing their citizenship. Those factors are tested by an empirical research conducted in Germany. As a result of the fact that millions of people have migrated to developed countries of Europe, the social, economic and legal structures of those countries have gradually changed. The rights to be given to those people who have come to European countries have begun to be discussed. Host countries respond to the demands of foreigners in accordance with international agreements, human rights, their social and historical past. In terms of recognising citizenship rights, the nationality is a basic determinant. Obtaining those rights leads people to a dilemma of changing or not changing citizenship. The Turkish migration to Germany has continued since the 1960s. It is partly a reflection of international labour migration and has become a permanent phenomenon. In this process, the migration of Turkish workers has changed in character and this labour movement has transformed from labour migration to family migration. Turks have started to obtain all occupations as well as being a worker. The characteristics of the Turkish population in Germany have also changed by gender, age, education and the like. Those who are retired in Germany have not returned to Turkey and stayed in Germany. At the latest stage, their citizenship status have started to change as a result of developments so far. Changing citizenship is not only changing passport or obeying some rules, rather a process which has political, social, psychological, economic and administrative dimensions. In order to explain all those points, first, a background is provided. Second, rights of foreigners, rights of Turks deriving from relations between Turkey and the EU are examined. Then, changing citizenship problems of the Turkish people in Germany are explored in detail. Finally, a field research was conducted in North Rhein Westfalen.
