Kariyer geliştirmede uzman sistemlerin federasyonu ve bir örgütsel yedekleme modeli

Abstract

Kariyer geliştirme; insan kaynaklan yönetiminin önemli bir alt işlevidir. İnsan kaynaklan planlaması, tedarik ve seçimi, eğitimi, aday değerleme ve terfi, kariyer geliştirme ile ilişkili diğer insan kaynaklan işlevleridir. Bu işlevlerle bütünleşik bir kariyer geliştirme sistemi, örgütlere nitelikli işgören bulma ve bunlan örgütte tutma imkanı sağlamaktadır. Kariyer geliştirme uygulamalannda, zaman ve maliyet gibi kısıtlar dolayısıyla yönetim kademeleri tercih edilmektedir. Örgütler, kilit pozisyonlarda bulunan yöneticilerin geliştirilmesi için kariyer geliştirme amaçlı değişik programlar düzenlemektedir. Bu programlar, sistemli bir biçimde yürütülmemekte ve her örgütte farklılık göstermektedir. Örgütsel yedekleme sürecinde yönetici adaylannın geliştirilmesinde yönetici yeterliliklerinin belirlenmesi, yönetici adaylannın değerlendirilmesi, eğitimi ve kariyer ilerlemesi., bir sistem içinde ve bilgisayar ortamında yürütüldüğü zaman bu yönetici yetiştirme programlannın etkinliği artmaktadır. Örgütsel yedekleme faaliyetleri uzmanlık bilgisi gerektirdiği için, uzmanlık bilgisinin kullanılabileceği bilgisayar sistemleri gerekmektedir. Uzman sistemler, bu amaçla kullanmaya uygun bilgisayar sistemlerinden birisidir. Bu tezde uzman sistemlerin federasyonuna dayalı örgütsel yedekleme modeli önerilmiştir. Modelde, yönetici yeterlilikleri belirleme, yönetici adaylan değerleme, yönetici adaylannın eğitimi ve yönetici adaylannın kariyer ilerlemesi ile ilgili dört uzman sistem vardır. Bu sistemlerin her birisi bir örgütsel yedekleme faaliyetini yürütmektedir. Örgütsel yedekleme sisteminin etkinliğini artırmak için uzman sistemlerin etkileşimi ve yardımlaşması gerektiği için uzman sistemlerin federasyonu yaklaşımı geliştirilmiştir. Uzman sistemlerin federasyonu yaklaşımı, uzman sistemler bağımsız çalışırken aynı zamanda diğer sistemlerle işbirliği yapmasına imkan vermektedir. Federasyon bir koordinatör sistem aracılığıyla gerçekleşmektedir. Modelin prototipi, perakendecilik sektöründe zincir tipi örgütlenen mağazalarda, mağaza müdürlüğü pozisyonu için geliştirilmiştir. Prototip çalışmasında, yönetici yeterliliklerini XIbelirleme, eğitim ve terfi uzman sistemleri vardır. Yönetici adaylarını değerleme uzman sistemi ise daha sonraki çalışmalara bırakılmıştır. Geliştirilen üç uzman sistemin her birisi, mağaza müdürlüğü pozisyonu örgütsel yedeklemesinde yardımcı olmaktadır. Sistemin etkinliğini artırmak için, uzman sistemlerin federasyonu gösterilmiştir. Böylece uzman sistemler bir örgütsel yedekleme işlevini yürütürken, diğer sistemlerin bilgi talebini karşılamakta ve onlardan bilgi talep etmektedir. Kısaca, uzman sistemlerin federasyonuna dayalı örgütsel yedekleme modeli, kilit pozisyonlar için yönetici yedekleme sürecinin sistemli bir biçimde ele alma ve bunu bilgisayar ortamında gerçekleştirme imkanı vermektedir.

Career development is an important sub-field of human resource management. Other career development related human resorce functions are human resource planning, recruitment and selection, training, employee appraisal, and promotion. Integration of career development system with other human resource management functions provides opportunity to attract and retain qualified employees in organizations. Because of the limitations such as cost and time, management positions are prefered in developing career systems. Organizations prepare programs to develop managers for key positions. These programs have not been developed in a systematic way and practices differ from organization to organization. One of the career development practices used managers' career development is succession planning. In order to increase effectiveness of succession planning process, the activites of determining management competencies, evaluating, developing and promoting management candidates should be systematized and computurized. Since every succession planning activity requires expertise, the computer system used in succession planning must be appropriate to use expert's knowledge. Expert systems seem appropriate computer systems for succession planning. In this thesis, a succession planning model which based on federation of expert systems is proposed. In the model, there are four federated expert systems: Determining management competencies, evaluating management candidates, developing management candidates and promoting management candidates. Each expert system carries out a succession planning activity. In order to increase the effectiveness of the succession planning system, interaction and cooperation of expert systems are designed. Federation of expert systems approach is meant that while every expert system works independently, at the same time each expert system interacts and cooperates with other expert systems. Federation is caried out by a coordinator. A prototype of the model was developed for store management positions in retailing industry. In the prototype there are three federated expert systems: Determining Xlllmanagement competencies, developing management candidates and promoting management candidates. An expert system prototype for evaluating management candidates are postponed for future studies. Three expert systems aid top managers or human resource manager in succession planning for store management position. To increase the effectiveness of succession planning expert systems are federated. So every expert system carries out a succession planning activity and works independently, as well as each expert system requires and gives knowledge to other expert systems. In brief, federation of expert sytems based succession planning model is developed to systematise and computerise management succession for key positions in organizations. XJV