Kur’an’da din kavramı

Abstract

ÖZET Kuran, Allahtan insana büyük bir haber ve en mühim mesajdır (Sâd 38/67). Ve şüphesiz her konuda en doğru olana ulaştırır (İsrâ 17/9). Üzerinde derinlemesine düşünülsün ve temiz bir öz ve selim akıl sahipleri öğüt alsınlar diye indirilmiştir (Sâd 38/29). İşte bu çalışma, "din" konusunda Allah'tan gelen büyük haberi derinlemesine okuma girişimidir. Araştırma giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kelime olarak din, etimolojik ve semantik yönden incelenmiş ve dinin lugavi kullanımlarının anlam ilişkileri tahlil edilmiştir. İkinci bölümde, "Kuranda din kavramının anlam alanı" belirlenmeye çalışılmış ve bu çerçevede "dinin Kurandaki lugavi kullanımları" ve "doğrudan ya da dolaylı Allahın dini ve ilahi olmayan din anlamındaki kavramlar" ayrı ayrı incelenmiş, sonunda da nüzul sırasına göre bu kavramların anlamlarının seyri (dinin kavramsallaşma süreci) açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ; "Kuran'da din-insan ilişkisi" çerçevesinde ; "Dinin menşei olarak insan fitratı", "ilk din", "şirk dinlerinin ortaya çıkış mekanizması" ve "Allahın dinine karşı muhalif tavırlar" incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise ; "Kuranda adı geçen dinler" ve "ed-din" (el-İslam)'ın temel vasıflan açıklanmıştır. Sonuç olarak diyebiliriz ki ; Kuranın "din" kavramına yüklediği anlam ile çağımızın yaygın din anlayışı ne yazık ki birbirine ters düşmektedir. Çağımız insanı dini, insanın sadece bir yanı ve hayatın bir kısmı ile ilgili ve mutlaka metafizik unsurları içeren bir olgu olarak algılar. Halbuki Kuran en genel kullanımıyla kainattaki hakim düzene (fizik, biyoloji, ruh ve sosyal kânunlara) "din" (ed-dînu'l-kayyim) demekte (Tevbe 9/36), göklerde ve yerdekilerin ister istemez bu düzene boyun eğmesini de, "Allâha teslimiyet" olarak isimlendirmektedir (Âl-i îmrân 3/83). "Din" kavramının Kuranda, ikinci kullanımı ise doğrudan insan ile ilgilidir. Buna göre insan, Fıtratının (yaratılış özelliklerinin) gereği, mutlaka bir değerler sistemine ve hayat tarzına bağlanan bir varlıktır. İşte Kurana göre gönülden bağlanılan, değerler üstü ve belirleyici değer kabul edilen her bir olgu, ilahi ya da beşeri olsun o kimsenin "dini" olur. Bu durumda Kuran açısından bakıldığında, kainatta din dışı bir alan ve dini mensubiyeti olmayan bir varlık kalmamaktadır. XII

SUMMARY Say that is the Message Supreme (above all) (Sad 38/67). Verily the Qur'an do guide to that which is the most right (or stable) (tsra 1 7/9). Qur'an was sent down so that it may be mediated on its signs and that Men of understanding may receive admonition (Sâd 38/29). This study is about deep-reading of the supreme message on "religion" coming from Allah (cc). The thesis includes introduction and 4 Chapters. First Chapter provides a semantic and etymologic analysis of the word "religion". It also provides the analysis of conceptual relationship for the vocabulary meanings. Second Chapter outlines the semantic meaning of the "religion in Qur'an" concept. It provides the analysis of the concepts ; "the vocabulary meanings of the religion in Qur'an", "the concepts of Religion of God (mentioned directly or implied indirectly) and other religions". The Chapter presents the meanings of these concepts (indicating the process of conceptualisation of religion) in historical order in the Qur'an. In Chapter 3, within the framework of "the relationship of human being and religion" ; "Human nature (fıtrat) as being the origin of religion", "first religion", "politeism and its birth", "opposition against the Religion of God". Chapter 4 highlights the religions mentioned in Qur'an and provides a detail analysis of the concept of "ed-Din (el-Islam) ". As a result, There is a difference between the meaning of religion in Qur'an and the understanding of religion in today's societies. Today, religion is being understood as one of the parts of human life and considered surely to be based on meta-physical phenomenon. However, Qur'an, as a general concept, calls the religion (ed-Dinul Kayyim) as being the law of universe (physics, biology, soul, social sciences etc.) (Tevbe 9/36). All the things in the universe (both in heaven and on earth) obeys to Allah (Accepted İslam) (Ali İmran 3/83). Second usage of term religion in Qur'an is directly related to human being. According to this, human being, by his nature, posses a life style based on absolute values. Qur'an states that these values which bounds human life can be considered as his religion no matter where they are coming from (from God or not).This indicates that, according to the Qur'an, there is no discipline in the universe which can be considered out of religion. Nothing created are out of the religion XIII