Toplumsal değişme açısından Servet-i Fünun dönemi Türk romanı

Abstract

Toplumsal değişme belirli bir süre içinde toplumda gözlenen başkalaşım, önceki sosyal yapı veya oluş tarzındaki çeşitlenmeler olarak tanımlanabilir. Toplumsal değişimin incelediği birçok unsur arasında edebiyat da yer almaktadır. Doğası gereği hayatın tasviri ile meşgul olan bir olgu olarak edebiyat hem tarihi ve hem de sosyolojik hadiselerin yer aldığı bir alan olarak önemli bir değer taşımaktadır. Kanaatımızca edebiyat, değerler ve hislerin bir yansıması olarak hem farklı toplumlardaki değişme derecelerini, hem de kişilerin toplumsallaştıkları sosyal yapının değişimine ayak uydurmaları ve ona karşı geliştirdikleri kendi tecrübelerini içinde barındıran olayları ifade etmektedir. Edebiyat, toplumsal değişmelere yönelik yansıtıcı fonksiyonunun yanında bizatihi toplumsal değişmeyi yönlendiren bir unsurdur aynı zamanda. Edebiyat türleri içinde bu vazifeyi yerine getirme açısından roman türünün belirgin bir üstünlüğü bulunmaktadır. Endüstri toplumunun meydana getirdiği sosyal olayların tasviri ile yaygınlaşan romanlar, insanın ailesiyle, politikayla ve Devlet'le olan ilişkilerinden oluşan sosyal dünyamızın yemden inşa edilmesi çabası içine girmiştir. Roman, kişinin aile içindeki ve diğer sosyal kurumlardaki rollerinin, çatışmalarının, gruplar ve sosyal sınıflar arasındaki gerginliklerinin resmini çizer ve büyük ölçüde yazıldığı çağa tanıklık görevini yerine getirir. Roman türü Türk değişim tarihi açısından da önemli bir belge hüviyeti taşımaktadır. Yaklaşık iki yüz yıl gibi uzun bir süreden beri köklü değişim ve başkalaşım geçiren toplumumuzun, değişim tarihinin en geçerli bir çizgide izini sürmek, bu farklılaşmaların Türk toplumunda meydana getirdiği sonuçlan gözlemlemek için, Türk romanı önemli belgeler içermektedir. Bu sebeple Servet-i Fünun dönemi Türk romanı bize bu değişim ve başkalaşımların önemli unsurlarım görme imkanı vermektedir. Bu çalışmamızda toplumumuzda meydana gelen değişmeleri, romanlara yansıyış tarzı ile ele aldık. Servet-i Fünun romanlarında üretilen yeni insan modelleri ve bu modellerde gözlemlenen değişmeler; sosyo-kültürel alanlarda tanık olduğumuz başkalaşmalar, aile ve kadın hayatında ortaya çıkan temel değişmeler içerik analizi ile açık bir şekilde gözler önüne serilerek; bu devir toplumsal değişme hayatına ışık tutmaya gayret edilmiştir.

Social change can be defined variotions in the preceding social structure or the style of being within the certain time. The variations are searched by a lot of disciplines, one of which is literature. Due to the aspect of interesting the describe of life, literature provides a lot of historical and sociological datas. As a reflexion of values and feelings, literature demonstrates degree of changes in different societies. Besides, it explains the adpotations of individuals to change of socialized social structure. All of its sociological respects, make literature important for sociological researches. Literature is not only acts reflextory but it also directs social change. Among the knids of literature, novel describes prierily social events happen by Industrial society. It also an effort, to re-construct of social world, which is the web of relations between individuals and his/her family, politica and also state. Novel draws the picture of tensions among social classes and groups. Furthermore, it shows acts and conflicts of persons within family and other social institutions, as a witness of to be written century. The Turkish Novel contents inportant documents for observing radical change and metamorphism occurred from the approximately two century. In this thesis, follewed way is to deal with the reflexition style of change and metamorphism in Turkish society in Servet-i Funun period to novals. The effort to shed light on social change, produced new people models in Servet-i Funun Novels and the changes observed in these models illustrated by content analysis.