Maliyet yönetiminde pazara dayalı bir yaklaşım: Hedef maliyetleme

Abstract

Anahtar Kelimeler: Hedef Maliyetleme, Kaizen Maliyetleme, Maliyet Yönetimi, KFG, ABC, JIT, BSC Geleneksel yöntemlerin bugünün ileri teknoloji - üretim ortamının gereksinim duyulan finansal bilgilerini, küresel rekabetin gerektirdiği hız, yararlılık ve doğrulukta üretmede yetersiz kaldığı vurgulanmaktadır. Daha 1950'lerde dile getirilmeye başlanan bu yetersizlik karar verme süreçlerinde daha hızlı, daha doğru ve daha yararlı bilgiler üretebilecek yöntem, sistem, modellerin geliştirilmesini zorlamıştır. Teknolojik yenilikler ile beraber müşteri isteklerinin de sürekli ve hızlı bir biçimde değişmesi ürün yaşam dönemlerinin fevkalade kısalmasına neden olmakta ve yığın üretime izin vermeyerek endüstriyel işletmelerin ölçek ekonomisinden yararlanmalarını güçleştirmektedir. Bu ise maliyetlerin (özellikle sabit maliyetlerin) birim üretim miktarları içindeki payının artmasına neden olmaktadır. Ayrıca farklılaşan müşteri istekleri yeni ürün geliştirmeyi zorlamakta, bu ise araştırma ve geliştirme maliyetlerinin yükselmesine neden olmaktadır. Bir taraftan maliyetlerdeki artışlar, diğer taraftan ürün fiyatlarında yaşanan ciddi düşüşler, geleneksel maliyet ve yönetim muhasebesi yöntemlerinin varolan sorunlarına sorun eklemekte ve işletmeleri bu kızgın rekabet ortamında söz konusu zor durumdan kurtaracak sistem ve yöntemlerin arayışı içine sokmaktadırlar. Özetle, "Ürünün müşterilerin beklentilerini tatmin edecek şekilde tasarlanması, rakiplerin fiyatları ile müşterilerin ödeme arzu ve gücü araştırılarak hedef satış fiyatının saptanması, bu fiyattan arzu edilen kâr marjı çıkarılarak hedef maliyetin hesaplanması ve dizayn aşamasından, satış sonrası hizmetlere kadar ürünle ilgili tüm işletme fonksiyonlarının sistematik şekilde incelenerek birim maliyetin hedef maliyet düzeyine indirilmesi" sürecini kapsayan "Hedef Maliyetleme" de bu arayışın bir ürünüdür. Bu çalışma, kullanımı tüm dünyada popüler hale gelen "Hedef Maliyetleme"yi Türkiye'deki akademisyenlerin ve işletmelerin vizyonuna sunmayı amaçlar. Çalışmanın hedefi, söz konusu tekniğin Türkiye'de uygulanabilir bir olgunluğa ulaşmasına ve kullanımının yaygınlaşmasına katkı sağlamaktır. Bu amaçla "Hedef Maliyetleme"yle ilgili ulaşılabilecek tüm literatür taranmış, pazara dayalı yaklaşımların ön plana çıktığı bugünün küresel rekabet ortamında yönteme duyulan gereksinim tartışılmış, nerede, nasıl ve neden ortaya çıktığı ve gelişimi anlatılmış, teorik yapısı çalışılmış, başta Japonya olmak üzere Amerika, Almanya ve diğer Avrupa ülkelerindeki uygulamalar incelenmiş, diğer yöntemlerle karşılaştırılmış, kritiği yapılarak üstün ve sakıncalı yönleri değerlendirilmiş, sürecin aşamaları ve işleyişi somut örneklerle ortaya konarak uygulamaya yönelik pratik katkısı sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca yöntemin başarıyla uygulanabilmesi için gerekli diğer uygulama ve teknikler de ele alınmıştır. XV

A MARKET BASED APPROACH IN COST MANAGEMENT: TARGET COSTING Keywords: Target Costing, Kaizen Costing, Cost Management, Market Based Costing, Life Cycle Costing, Value Engineering, Simultaneous Engineering, QFD, BSC, ABC, JIT,TBM It has been stressed that in today's high-tech production environment, traditional accounting methods are unable to produce necessary financial information as fast, sufficient, and accurate as the global competition requires. According to the literature, insufficiency of traditional methods has been stated since the 1950s and hence, this has forced the management to develop faster, more sufficient and more accurate information generation methods. Together with the advances in technologies, expectations of consumers have also continuously and rapidly been changing. This, considerably shortens products' life-cycle, thwarts mass production, hence, prevents the industrial firms to create economies of scale. Consequently, the share of fixed cost within the unit cost has been increasing. Moreover, differentiation of consumer expectations forces the firms to develop new products which further increases R&D expenditures. Escalating costs on the one hand decreasing product prices on the other, create additional problems for traditional cost and management accounting methods which forces the business to create new methods of accounting for the sake of remaining competitive. 'Target Costing' is one of those new methods. This study is a modest attempt to introduce Target Costing method to the visions of the academics and practitioners. The aim of this study is to investigate the adaptability and practicability of this method to Turkish accounting system. In this vein, first, a comprehensive literature review is done. Second, the necessity of Target Costing method, its historical background and theoretical framework is discussed. Third, application of Target Costing in various countries such as Japan, USA and Germany is investigated, its comparison with other cost accounting methods is made and its strength and weaknesses are assessed. Furthermore, some case studies about Target Costing applications of some firms from different countries are examined and its practicability is discussed. Finally, other necessary and complementary techniques for a successful application of Target Costing are investigated. XVI