Türkiye’de siyasi partilerin kapatılması rejimi

Abstract

Siyasi partiler demokrasinin vazgeçilmez unsurudur. Bugün modern devlet ve siyasi partiler iç içe geçmiş iki kavram halindedir ve artık siyasi partisiz bir devlet düşünülememektedir. Siyasi partilerin evrensel plandaki bu öneminin yanında, 1982 Anayasası ve 2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanunu ile bu kuruma getirilen statünün, toplumun hemen her kesiminde tartışılıyor olması ve hiçbir demokratik batı ülkesinde rastlanmayacak sayıda siyasi partinin kapatma yaptırımı ile karşılaşmış bulunması, bazı partiler için de kapatma istemli davalara halen Anayasa Mahkemesi'nde bakılmakta olması, konuyu daha önemli kılmaktadır. Bu görüş ve düşüncelerden hareketle, siyasi partilerin ülkemizdeki kapatılma rejiminin inceleneceği bu çalışma, genel bir teorik çizgiden yola çıkarak partilerin hangi çerçeve içinde faaliyet göstereceklerini, bu alanın sınırlarını ve sınır taşlarını ele alacaktır. "Türkiye'de Siyasi Partilerin Kapatılması Rejimi" isimli bu tez üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, siyasi parti kavramı, siyasi partilerin önemi, partilerin fonksiyonları, siyasi partilerin tarihsel gelişimi, partilerin kuruluş şartlan, iç düzenleri ve işleyişleri, sona ermeleri incelenmiştir, ikinci bölümde, hukukumuzda siyasi parti yasaklamaları önce Anayasal çerçeve, daha sonra kanuni çerçeve ayrı ayrı ele alınarak, Siyasi Partiler Kanunu ile partilere getirilen ve Anayasa'yı da aşan sınırlamalar ve yasaklamaların daha belirgin bir biçimde gözler önüne serilmesi sağlanmıştır. Son olarak üçüncü bölümde, uygulamadan örneklerle Anayasa Mahkemesi kararlan açısından siyasi partilerin statüleri ve kapatılma şartlan, çeşitli parti kapatma davalan ve Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi'nin Türk Anayasa Mahkemesi'nce kapatılan partilerin yaptıklan başvurular üzerine vermiş olduğu kararlar değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, 1982 Anayasası ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun parti yasaklan ve partilerin kapatılmasına ilişkin hükümlerinin yeniden düzenlenerek gerçek demokrasilerdeki hukuki çerçeveye getirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda parti yasaklan daraltılmalı ve şiddet eylemlerine başvurmadığı, şiddete teşvik etmediği müddetçe partilerin kapatılmalan mümkün olmamalıdır.

The thesis named "The Regime Of The Political Parties' Closedowns In Turkey". KEYWORDS: Political Party, Closedowns, Supreme Court, 1982 Constitution, Political Parties Law. Political Parties are the essential element of democracy. Today, modern state and them become interrelated two non-separable concepts and it could not be-imagened a state without any political party. Beside their importance in the overall plan, the ongoing debate in among almost all civil layers of society about the status quo brought by 1982 Constitution and the Political Parties Law with the title number 2820, very high incidence of their encounters with the sanctions aimed to close them which could not be seen in any western country as well as the cases summoned to close some of them and still being held in the Supreme Court prove the necessity that this matter should be given more importance. Proceeding further with this idea and point of view, this study in which the regime of the political party closedowns in our country will be analyzed, examines in which frame they will perform their activities, the border lines of this field of activity and the corner stones of this border, after explaining the kinds and the status of them by moving a long the general theoretical line. The thesis includes three sections. In the first section, the concept of the party, the importance of them, their functions, historical developments, the necessary conditions for the formation, party's interior regulations and their endings were identified. In the second part, the limitations and sanctions created by the Political Parties' Law and sometimes getting over the constitutional jurisdiction are shown clearly by being analyzed the party sanction in our legal system separetely first in the constitutional frame and then in the legal frame. In the final section, the closing orders and the status of the parties in the mean of the rulings of the Supreme Court, variety of closedowns and the final Decisions of European Human Rights Court are studied by being taken the examples from practice. For the conclusion, the articles about the sanctions are the party close-ups in 1982 Constitution and Political Parties Law should be put into the legal frame the same as the real democracies do for this reason, the party sanctions should be limited and it must be impossible to close them unless they use the violence or they encourage the people to use the violence. HKtottlflâSYOli iffiMÛBt