Kaynak bağımlılığının yönetilmesinde örgütsel ideolojinin stratejik rolü : Otel işletmelerine yönelik bir model önerisi

Abstract

Makro örgüt kuramlarından biri olan Kaynak Bağımlılığı Kuramı örgütlerarası kaynağa dayalı ilişkiler sonucu oluşması muhtemel asimetrik bağımlılık ve güç ilişkilerini incelemektedir. Kuram, örgütlere dışsal bağımlılıklarını minimize edebilmeleri için birtakım yönetsel stratejik alternatifler sunmaktadır.Bu çalışma kaynak bağımlılığı kuramı ile öne sürülen yönetsel stratejilerin önemine vurgu yaparken, diğer taraftan, postmodernist düşünürlerin önemle üzerinde durduğu, örgüt içi değer yapılanmalarının örgütlerin kaynak bağımlılığı düzeyine olan etkisini sorgulamayı amaçlamaktadır.Örgütlerde üst yönetimler tarafından belirlenen ve örgütün geneline yayılmış inanç ve değerler seti olarak tanımlanan örgütsel ideoloji, üst yönetimlerin örgüt içi ve dışı ilişkilerinde önemli bir faktör olarak göze çarpmaktadır. Bu çalışma sonucu örgütsel ideolojinin kaynak bağımlılığına olan etkisi bir model yardımıyla iki şekilde incelenmiştir. İlk olarak örgütlerde mevcut ideolojik değer bileşkesinin örgütlerin kaynak bağımlılığı düzeyine (yapısal ve psikolojik olarak) olan etkisi doğrudan test edilmiştir. İkinci olarak ise örgütsel ideolojinin, kaynak bağımlılığının yönetilmesi eğilimi üzerinden, kaynak bağımlılığı düzeyine olan dolaylı etkisi incelenmiştir.Otel işletmeleri ile seyahat acenteleri arasındaki ilişkileri baz alarak yapılan ampirik çalışma sonucunda, örgütsel ideolojiyi oluşturan yapısal boyutlardan ilerici karar alma ve kurumsal sosyal sorumluluk boyutlarının üst yönetimlerce algılanan kaynak bağımlılığı düzeyini düşürdüğü ortaya konulmuştur. Örgütsel ideolojinin bir diğer yapısal boyutu olan ?organiklik? ise, üst yönetimlerce algılanan kaynak bağımlılığı düzeyini yükseltmektedir. Araştırmaya katılan yöneticilerin organik yapı tarzı yerine, örgütlerinde mekanik yönetim tarzını benimsedikleri ve uyguladıkları görülmüştür. Yine örgütsel ideolojiyi oluşturan boyutlardan hiçbiri, örgütlerin yapısal olarak kaynak bağımlılığı düzeyine etki etmemektedir. Örgütlerin yapısal olarak kaynak bağımlılığı düzeyleri ise algılanan bağımlılık düzeyinin aksine daha yüksek orandadır.Örgütsel ideolojinin dolaylı olarak (kaynak bağımlılığını yönetme eğilimi üzerinden) üst yönetimlerce belirlenen kaynak bağımlılığı düzeyine etkisi bu araştırma kapsamında incelenmiştir. Araştırmaya katılan otel işletmeleri yöneticilerinin çoğunlukla etki ve kontrol stratejileri ile örgütsel tasarım stratejilerini uyguladıkları, dışsal bağlantılar kurma yönünde stratejik karar almadıkları görülmüştür. Örgütsel ideolojinin etki ve kontrol stratejilerini uygulama eğilimini pozitif yönde etkilediği, etki ve kontrol stratejilerini uygulama eğiliminin de algılanan kaynak bağımlılığı düzeyini düşürdüğü bu araştırma sonucu elde edilen en önemli bulgulardan biridir.

Resource Dependence Theory, one of the macro organizational theories, analyses the possible asymmetric dependence and power relations which arise as a result of the relations depending on the inter organizational resource. The theory presents some managerial strategic alternatives to organizations in order to minimize their external dependence.On the one hand, while this study emphasizes the importance of the managerial strategies introduced through the resource dependence theory, on the other hand, it aims to question the effect of intraorganizational value structure, overemphasized by post modern philosophers, on the resource dependence level of organizations.The organizational ideology, defined as the set of belief and values, determined by top managements in organizations and spread to the general of the organization, attracts the attention as an important factor in the internal and external relations of top managements. As a result of this study, the effect of organizational ideology on resource dependence is analysed in two ways through a model. Firstly, the effect ideologic value intersection available in organizations on the resource dependence level of organizations( structural and psychological) is tested directly. Secondly, the effect of organizational ideology, through the tendency of managing resource dependence, on the level of resource dependence is analyzed indirectly.In the consequence of the empirical study made on the basis of the relations between the hotel organizations and travel agencies, it is revealed that among the structural dimensions constituting the organizational ideology, progressive decision making and institutional social responsibility dimensions decrease resource dependence level perceived by top managements. ?Organicity?, another structural dimension of organizational ideology, increases the level of resource dependence level perceived by top managements. It is observed that the managers participated in the research adopt the mechanical management style instead of organic structure style. And, none of the dimensions constituting organizational ideology affect the resource dependence level of organizations structurally. Contrary to perceived dependence level, the structural resource dependence levels of organizations are at high level.When the indirect effect of organizational ideology on the resource dependence level determined by top managements is analyzed, highly interesting results are reached. It is observed that while the managers of hotel organizations generally apply effect and control strategies and organizational design strategies, they do not take strategic decisions in the direction of establishing external connection. The fact that organizational ideology affects the tendency to apply effect and control strategies in a positive way and the tendency to apply effect and control strategies decreases resource dependence level is one of the most important findings obtained as the result of this study.